Οι αρχαίοι θεοί των Ελλήνων,  αποτέλεσαν  αντικείμενο λατρείας για δυό χιλιάδες περίπου χρόνια.
Η αρχαιολογική σκαπάνη μάς αποκάλυψε  ονόματα των ελληνικών  θεών, χαραγμένα σε πινάκια  Γραφής Β΄, το πρώτον στην Κνωσό τον 15ο π.Χ. αιώνα. Με την ανακήρυξη του Χριστιανισμού  τον 4ο μ.Χ. αιώνα σαν επίσημη  θρησκεία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας,  παύει   προοδευτικά η λατρεία τους.
Ο χριστιανισμός από την απαρχή του στάθηκε εχθρικά και απαξιωτικά  απέναντι σε αυτές τις ιστορικές μορφές του  πανθέου  του απερχομένου κόσμου. Παρ΄όλα ταύτα για να σταθεί και να ορθοποδήσει σαν καινούργια θρησκεία, χρησιμοποίησε γέφυρα την ελληνική γλώσσα και για να θεριέψει άντλησε ό,τι του ήταν μπορετό και επιτρεπτό από την ελληνική σοφία και γνώση. Συν τω χρόνω ο χριστιανισμός, όντας πια εξουσία και διακατεχόμενος  από  το φόβο του χθες, προχώρησε  στο κλείσιμο  των  ελληνικών φιλοσοφικών σχολών, των μαντείων και στην κατάργηση των Ολυμπιακών αγώνων, με το πρόσχημα και  τη ρετσινιά του ειδωλολατρικού. Και αυτά, γιατί παρά την ισχυρή  προσωπικότητα του απoστόλου Παύλου, εκτός από μερικές φωτισμένες εξαιρέσεις, όπως των  όντως μεγάλων πατέρων της Εκκλησίας, αλλά και άλλων, δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει,  ότι το παρόν συμβουλεύεται και μαθαίνει από το παρελθόν, αλλά ποτέ δεν το κατακαίει.
Τελικά παρ΄ όλη  την μεγαλειώδη εξάπλωση του χριστιανισμού, το όνομα των αρχαίων Ελληνικών  θεών, όχι βέβαια σαν θρησκευτική λατρεία, αλλά σαν μαγευτική ανάμνηση αλληγορικών γεγονότων και περιπετειών, επέζησε  και δεν έπαψε ποτέ να συγκλονίζει τον παγκόσμιο άνθρωπο.
Θα πρέπει να υπομνησθεί, ότι στην αρχαία ελληνική θρησκεία δεν υπήρχε κάποιο θεολογικό αξίωμα, στο οποίο   να είναι υποχρεωμένο το άτομο να ασπασθεί, γι΄ αυτό και ο Πλάτων, σε ένα από τα τελευταία του κείμενα λίγο πρίν από τον 4ο π.Χ. αιώνα,  καταλογίζει στον Αθηναίο πολίτη,  τον εν πολλοίς αθεϊσμό του.
Στην αρχαιότητα πάντως η θρησκευτική λατρεία ήταν μέρος του θεσμού της Πόλης - Κράτους. Δίχως ιερατείο, δίχως εκκλησιαστικό κλήρο, (τα ιερατικά αξιώματα αποτελούσαν συνάρτηση των πολιτικών αξιωμάτων) δίχως ιερή Γραφή, στην οποία θα διατυπωνόταν η αλήθεια.
Καμιά θεότητα δεν διέθετε την απόλυτη παντοδυναμία πλην του Δία.  Ο Δίας εγγυητής της δικαιοσύνης της ασφάλειας και της  εγκόσμιας τάξης, μακρόβιος και αθάνατος προκαλούσε  τον φόβο των αθανάτων, απολάμβανε τη λατρεία όλων  αλλά και ζούσε τις απολαύσεις των θνητών.
Γι’ αυτούς τους θεούς και τη συγγενική τους σχέση, θα μιλήσομε παρακάτω. Στην κορυφή του Ολύμπου ο παντοδύναμος Ζεύς*, κυρίαρχος του Ουρανού, αγναντεύει τα πάντα και γοητεύει με  τις χαριτωμένες σκανταλιές του. Κοντά του η γυναίκα του η Ήρα, που είναι συνάμα και αδελφή του. Υποφέρει από τις απιστίες του συζύγου της Δία, ο οποίος  με τα καμώματά του δείχνει πως δεν μπορεί ποτέ να ωριμάσει. Στην οικογένεια, ο αδελφός του Δία ο  Ποσειδών, άρχοντας των θαλασσών και του Ωκεανού  και ο άλλος αδελφός ο Άδης, που βασιλεύει στον Κάτω Κόσμο, στους νεκρούς και στα ερέβη.** Αδελφή της Ήρας, αλλά και των τριών παραπάνω θεών, η Δήμητρα, που φροντίζει για τους καρπούς και τη βλάστηση στη γη. Κοντά στη Δήμητρα η κόρη της  η Περσεφόνη, γυναίκα και βασίλισσα του Άδη στον  Κάτω Κόσμο.
Ο Δίας σε μια από τις απιστίες του, τώρα  με τη Λητώ, αποκτά γιό τον Απόλλωνα. Ο Απόλλων, μουσικός και  προφήτης εξαγνίζει μιάσματα, ξόρκια, φόνους και ιεροσυλίες. Κρατάει στα χέρια τόξο και λύρα. Δίδυμη αδελφή του  η  θεά Άρτεμις· παρθένος σύμβολο αγνότητας, τρέχει στα δάση μαζί με τις νύμφες των βουνών και κυνηγά τα άγρια θηρία. Δυο ακόμη παρθένες θεές: η Αθηνά και η Εστία. Η Αθηνά, ειρηνική και πολεμική, αλλά και  κληρονομικά σοφή από τη μητέρα της Ωκεανίδα Μήτι,  έχει ξεπηδήσει από το κεφάλι του Δία.  
Και να πως έχει η ιστορία.  Η Μήτις, προσωποποιούσε τη φρόνηση, ήταν κόρη του θεού Ωκεανού (που εθεωρείτο το αρχικό στοιχείο του κόσμου και πατέρας όλων των θεών) και της Τηθύος, (κόρης του θεού Ουρανού και της Γαίας, που προσωποποιούσε την γονιμότητα της θάλασσας) υπήρξε κατά τον Ησίοδο η πρώτη σύζυγος του Δία... Όταν ο Δίας έμαθε ότι η γυναίκα του η Μήτις θα γεννούσε όχι μόνο μια κόρη αλλά και ένα γιο, που θα του έπαιρνε το θρόνο θορυβοποιήθηκε. Σάστισε και  έντρομος την κατάπιε ολόκληρη για να αποτρέψει το κακό.   Αργότερα, στο πλήρωμα του χρόνου  από το κεφάλι του βγήκε η Αθηνά. 
Η Εστία είναι αδελφή της Ήρας και της Δήμητρας. Παρθένος και αυτή κατοικεί στην οικογενειακή εστία κάθε σπιτιού. Συσπειρώνει και δένει την οικογένεια και την κοινότητα  σε ομάδα. Νόθος γιός του Δία με τη νύμφη μαία ο Ερμής. θεός της υπαίθρου, αγγελιοφόρος των θεών,  θεός των συναλλαγών και του εμπορίου. Οδηγεί τους θνητούς από την εγρήγορση στον ύπνο και τους νεόνυμφους στη γαμήλιο νύκτα. Απόγονοι του Δία, οι Ήφαιστος και Άρης.  Ο Ήφαιστος, θεός της φωτιάς, θεος των τεχνών που χρησιμοποιούν τη φωτιά. Το  ‘Ηφαιστος βγαίνει από το ‘’ήφθαι’’ δηλαδή είναι αναμμένο.  Ο Ήφαιστος ήταν  χωλός αλλά παρά την αναπηρία του, γίνεται σύζυγος της Αφροδίτης της πανέμορφης θεάς· της θεάς του έρωτα και του πόθου...
Ο Άρης μανιακός θεός του πολέμου και της βίας, καταφέρνει να οδηγήσει στο κρεβάτι της μοιχείας την Αφροδίτη.  Ο Διόνυσος είναι γιος του Δία και της Σεμέλης, μιας απλής θνητής, κόρης του βασιλιά των Θηβών Κάδμου. Γεννήθηκε πρόωρα και ο Δίας για να τον σώσει, έσχισε τον μηρό του και τον έβαλε μέσα. Και όταν συμπληρώθηκε ο χρόνος της εγκυμοσύνης ο Διόνυσος τρύπησε με τα κέρατα που είχε στο κεφάλι του  τον πατρικό μηρό και ξαναγεννήθηκε. Θεός της αμπέλου και του κρασιού ρίχνει τους θνητούς στην τρέλα και τους παρέχει φυγή από την καθημερινότητα. Εξωθεί τις γυναίκες σε εγκατάλειψη της συζυγικής εστίας και τους άνδρες στη μέθη. Θεός του θεάτρου παρουσιάζει το ψέμα σαν αλήθεια,  καταργεί τις αποστάσεις θνητών και θεών.
Αυτοί υπήρξαν οι κύριοι θεοί των αρχαίων Ελλήνων. Θεοί πλασμένοι από τον άνθρωπο και κοντά στον άνθρωπο, Αυτοί είναι οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων, που αγαπήθηκαν τόσο διαχρονικά, γιατί έσερναν μαζί τους ιστορίες, άλλοτε αλληγορικές, αλλά πάντοτε  όμορφες και γεμάτες από  τέτοιες θεϊκές αδυναμίες, που τους ταύτιζαν με τον άνθρωπο.  Με  τον καθένα είναι δεμένη και μια μαγευτική ιστορία.

Στενά συνδεδεμένα με τη ζωή των αρχαίων Ελλήνων  ήταν τα μαντεία, οι μάντεις  και οι χρησμοί τους.  Γι’ αυτά όμως υπομονή έως το επόμενο άρθρο. 
γιάννης κορναράκης του μάνθου  

*    Ζεύς = Δίας
**’ Έρεβος = Κατά τον Όμηρο τόπος σκοτεινός  κάτω από την επιφάνεια της γης, από τον οποίο περνούν οι ψυχές, προτού πάνε στον Αδη.

Βοηθήματα
1) Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου. Εκδ. Δομή
2) J. P. Vernan: “Αναμνήσεις ανάμεσα στο Μύθο και την Πολιτική”, Εκδ. Σμίλη
3) Fr. Mauthner: “O Αθεϊσμός στην Αρχαιότητα ‘’ Εκδ Εικοστού Πρώτου