Άρθρα Κώστα Βενετσάνου

• χριστούγεννα
• δώρα
• εορτές
• έθιμα

Υπήρξε, αλλά πλέον δεν υπάρχει ούτε ως απομίμηση, δυστυχώς

Το ερώτημα, αν τελικά, υπάρχει Αϊ-Βασίλης, είναι ρητορικό. Ως ιστορικό πρόσωπο διετέλεσε επίσκοπος της Καισαρείας, στην Καππαδοκία της μικράς Ασίας και σημαντικός θεολόγος, σπουδασμένος στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας μαζί με τον Γρηγόριο το Θεολόγο, αλλά και τον μετέπειτα αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιουλιανό, τον λεγόμενο «παραβάτη» – μιας των σημαντικότερων προσωπικοτήτων τόσο για τη δημόσια διοίκηση, όσο και της ανεξιθρησκείας και γι’ αυτό, θύμα του χριστιανικού φονταμενταλισμού.

Ο επίσκοπος Βασίλειος γεννήθηκε το 330 και πέθανε την 1η Ιανουαρίου 379.

Η παράδοση για τα δώρα

Το κύριο δωτικό έργο του Μεγάλου Βασιλείου ήταν η ίδια η ασκητική ζωή του και η εφαρμογή στην πράξη της διδασκαλίας του Ιησού.

Δεν είχε περιουσία, διότι την διεμοίραζε.

Το σπουδαιότερο δε έργο του κοινωνικής προσφοράς ήταν η δημιουργία, στην Καισάρεια, Νοσοκομείου και πτωχοκομείου.

Λέγεται όμως, κατά την παράδοση, πως κάποια στιγμή, ο Ύπαρχος Μόδεστος του ζήτησε να μαζέψει όλα τα χρυσαφικά του ποιμνίου του και να του τα παραδώσει. Τα μάζεψε γιατί φοβήθηκαν για τις συνέπειες, αλλά αιφνιδιαστικά το πρωί είχε αποχωρήσει. Τότε ο Βασίλειος έφτιαξε πιταράκια κι έβαλε μέσα σε καθένα, ένα κομμάτι από τα κοσμήματα που είχε συλλέξει και τα μοίρασε στους πιστούς. Έτσι κάπως καθιερώθηκε το έθιμο της πρωτοχρονιάτικης πίτας με τα νομίσματα, αλλά και τα δώρα που ανταλλάσσονται.

Τώρα δα, το έθιμο έχει εκφυλιστεί και προσαρμοστεί όπως τόσα άλλα, ώστε κι ο Αγιος Βασίλειος και ο Αγιος Νικόλαος κατά τα δυτικά πρότυπα, να προσαρμοστεί στο καπιταλιστικό σύστημα και την ταξική κοινωνική διαστρωμάτωση. Οι πλουσιότεροι ανταλλάσσουν πλούσια δώρα κι αυτοί και τα παιδιά τους, οι πτωχότεροι πτωχότερα ή και ...τίποτα.

Έτσι, τι δώρο θα πάρει ένα παιδάκι με άνεργους γονείς ή «απασχολούμενους» μερικώς, ή, ακόμη χειρότερα, τον έναν ...απόντα;

Προσωπικά, πριν απ’ τον πόλεμο 1940-45, και το τρίκυκλο ποδηλατάκι μου είχα και τον κουρδιστό τροχονόμο μοτοσικλετιστή, μα ήρθε ο πόλεμος κι αυτά ξεχάστηκαν. Ένα πήλινο πιστολάκι για να κάνω την «αντίστασή» μου στους Γερμανούς κι ένα μπαλόνι που μου πήρε μια χρονιά η μάνα μου. Το κράταγα με καμάρι όπως βαδίζαμε στην οδό Αιόλου, όταν ένα «ζώο» παχύδερμο (εκείνη την εποχή, 1942-43, μπορούμε να κάνουμε τους συνειρμούς μας), μου το έσκασε με το τσιγάρο του, χοντρογελώντας...

Έτσι, το ερώτημα για τον Αϊ-Βασίλη, που τώρα πια τα παιδάκια δεν επικοινωνούν πνευματικά, ούτε με γραπτά –σε χαρτί- σημειώματα, αλλά με sms, το ερώτημα παραμένει διαφοροποιημένο:

«Υπάρχει Αϊ-Βασίλης, ταξικά τοποθετημένος και βολεμένος καλοκάγαθος, κοιλαράς, όπως τον παρουσιάζουν κι όχι ασκητικός σαν τον πραγματικό φιλόσοφο χριστιανό, γιατρό, μαθηματικό, αστρονόμο, θεολόγο που αναδιανέμει τις εισφορές, απαλύνοντας την ένδεια και τον πόνο, ή δεν υπάρχει κι απλώς παραμυθιάζουμε τα παιδιά;

Ως ορθολογιστής, μου είναι φαινομενικά εύκολο ν’ απαντήσω;

– Υπήρξε, αλλά πλέον δεν υπάρχει ούτε ως απομίμηση, δυστυχώς.

– Από την άλλη, πάλι, τι είναι προτιμότερο;

– Μια ψευδαίσθηση, μια φρούδα ελπίδα, που χαρίζει έστω ένα χαμόγελο γλυκιάς προσμονής αυτής της φρούδας ελπίδας ή,

– η ρεαλιστική απεχθής πραγματικότητα που σου ξεριζώνει τα σπλάχνα;

Προσωπικά πάλι, έχοντας ζήσει μια ζωή πλούσια σ’ εναλλαγές, με ανηφόρες και κατηφόρες, αναζητώντας την ισιάδα, μ’ έναν διαρκή αγώνα δύσκολο, με επιτυχίες και κάποιες αποτυχίες, αλλά και ατυχίες και αστοχίες ακόμη, τολμώ να πω πως με διαχέει μια γλυκιά αισιοδοξία και μια καλοπροαίρετη διάθεση.

Οι αστοχίες είναι λαθεμένες εκτιμήσεις και επιπόλαιες αντιδράσεις μας.

Οι ατυχίες, απρόβλεπτες καταστάσεις.

Στους αγώνες πάντα υπάρχουν θύματα. Γι’ αυτό και επιλέγω να μη με κυριεύει το θυμοειδές, αλλά η ψυχρή καλά υπολογισμένη ενέργεια, ακόμη κι αν χρειαστεί να δίνει καίριο χτύπημα.

Ποτέ, μα ποτέ δεν με κυριεύει το μίσος (η αηδία κάποιες φορές, ναι). Η μακροθυμία μου και η συγχώρεση ανταγωνίζεται τη θείκή.

Και να σας πω ένα μυστικό, που μου το χάρισε μάλλον ο Αϊ Βασίλης.

Ευχαριστιέμαι πιο πολύ όταν δίνω, παρά όταν παίρνω. Ίσως είναι το πιο εγωιστικό αίσθημα που με κυριεύει. Τέλος.

Ας αγωνιστούμε για να έχουμε μια καλύτερη και ασφαλή χρονιά.