Άρθρα Κώστα Βενετσάνου

Ως και ημείς..., απόσπασμα της Κυριακής προσευχής, όπως παραδόθηκε από τον Κύριο – Ιησού Χριστό – στους μαθητές του¹ και μέσω αυτών, στους χριστιανούς. Δηλαδή σ’ αυτούς που πιστεύουν τις διδαχές του και τις ασπάζονται· τ.έ. τις αποδέχονται προθύμως.

Δεν σκοπεύω να συγγράψω ιερατικό κείμενο βεβαίως, γιατί δεν έχω τέτοιαν ευλογία ούτε υπερφυσικού όντος, ούτε των επί της γης διακόνων του, ούτε φιλοδοξώ κάτι παρόμοιο.

Σκοπός μου είναι να ερευνήσω, έστω επιφανειακά, τι λέει αυτό το κομμάτι της προσευχής. Να χαρίζουμε τις οφειλές των κακοπληρωτών, για να μας χαρίσει και εμάς ο Θεός αυτά που του οφείλουμε; (όχι βέβαια χρήματα).

Οι ορισμοί

Οι σύγχρονοι άνθρωποι στην πλειονότητά τους ακούγοντας ή διαβάζοντας τους όρους «οφειλή», «οφείλω», «οφειλέτης», αυθορμήτως τους ταυτίζει με χρηματικό χρέος.

Ακόμη και στην εκφωνηθείσα στην Καπερναούμ «παραβολή των μυρίων ταλάντων², ο Ιησούς αναφέρεται συμβολικά σε τάλαντα, δηλαδή σε χρηματική οφειλή.

Δεν είναι έτσι όμως τα πράγματα. Η οφειλή, το χρέος αναφέρεται σε κάθε υποχρεώση, από διάφορους λόγους και αιτίες που έχει κάποιος, ή όλοι μας προς κάποιον, -ους ή κάτι. (το θείο, τη φύση, το Δίκαιο, στην ηθική τάξη, στους συνανθρώπους μας, στον εαυτό μας). Αυτό εννοεί η προαναφερθείσα Κυριακή προσευχή, η παραβολή που αναφέραμε, η Α’ προς Κορινθίους επιστολή του Απ. Παύλου

«ο άνδρας, την οφειλομένην εύνοια, ν’ αποδίδει στην γυναίκα...»³, η Ιστορία του Θουκυδίδη, που θεωρεί «σταθερότερους φίλους αυτούς που έκαναν το καλό, γιατί προσπαθούν να διατηρήσουν τη χάρη που τους οφείλεται...» (...«ὀφειλομένην δι᾽εὐνοίας ιὧ δέδωκε σώζειν»)⁴ κ.ά. όπως ο Πλάτωνας στους «Nόμους»⁵, ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Νικομάχεια»⁶ κ.λπ. Αλλά και στη χρηματική βεβαίως οφειλή που αναφέρονται πολλοί αρχαίοι συγγραφείς, ο Αριστοφάνης⁷, ο Ξενοφών, ο Ηρόδοτος, «οφειλόμενα αποδιδόναι» κ.λπ. κι άλλοι, κι άλλοι μέχρι και στις ημέρες μας βεβαίως (Σόιμπλε κ.λπ.) που επικεντρώνονται, μόνο στις χρηματικές οφειλές και μάλιστα προς αυτούς, αποφεύγοντας να συζητήσουν καν τις δικές τους αντοφειλές προς τους οφειλέτες (400 δις) και κυρίως, δεν αναφερόμαστε στις ηθικές και πνευματικές οφειλές ενίοτε των πιστωτών προς τους οφειλέτες!

Δεν αξίζει βεβαίως τον κόπο ν’ αναφερθώ, όχι μόνο στους εκ περιστάσεως μη δυνάμενους ν’ ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους – στις οφειλές τους – ή σ’ αυτούς που αθετούν, προφανώς λόγω φόρτου εργασίας, να πραγματοποιήσουν τις υποσχέσεις που δίνουν και μάλιστα αυθορμήτως, αλλά και στους εκ συστήματος «φεσαδώρους» που αποφεύγουν παθολογικά ή κι από «εξυπνάδα» να πληρώσουν τις οφειλές τους.

Και μην αναζητήσετε όλους αυτούς, στους άξεστους, στους αμόρφωτους, στους ανάγωγους, στους λούμπεν⁸ του περιθωρίου.

Ευρίσκονται, δυστυχώς και το βλέπουμε καθημερινά, σ’ όλο το κοινωνικό φάσμα ασχέτως διαστρωμάτωσης, σε «ευυπόληπτους» πολίτες, ακόμη και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα – για να μην πω, συνηθέστερα σ’ αυτά - σ’ επιχειρηματίες, σε πολιτικούς, σε επιστήμονες (σπανιότερα, αν κι όταν συμβαίνει, σε χείριστο και απεχθέστερο βαθμό).

Τι να πεις; Λυπάμαι! Κι όταν λυπούμαστε, αν δεν πεισμώσουμε, «αφίεμεν τοις οφειλέτες ημών», όχι για να μας χαριστούν και οι δικές μας οφειλές – αν έχουμε – αλλά γιατί δεν αξίζει ν’ ασχοληθείς με ανθρώπους που έχουν χάσει την αυτοεκτίμησή τους ή την αποτιμούν τόσο χαμηλά, όσο το ύψος της οφειλής τους...

Άφεσ’ αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσι.

Ας τους αφήσουμε στη μικρότητά τους, γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν.

1. Ματθαίου Ευαγγέλιο, κεφ. Στ΄, 12

2. Ως άνω κεφ. Ιη΄, 18-26. Ένα τάλαντο = 6.000 ασημένιες αττικές δραχμές, ή 5.044 χρυσά γαλ. Φράγκα (λ. Δημητράκου) ή 1 εκατομ. 765 χιλιάδες 500 ευρώ. Δηλαδή τα 10.000 (μύρια) τάλαντα – με 1.7,654.000.000, δηλαδή το υπέρογκο ποσό των 17,5 δις. ευρώ.

3. Απ. Παύλος: Προς Κορινθίους επιστολή Α΄, κεφ. Ζ΄, στ. Χ3

4. Θουκυδίδης: ΙΣΤΟΡΙΑ, Β΄, 40.

5. Πλάτωνος: ΝΟΜΟΙ, Β΄, 717.

6. Αριστοτέλης: ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ, 9, 2, 5

7. Αριστοφάνης: ΝΕΦΕΛΑΙ, 13 κ. επομ.

8. Λούμπεν: το κατώτερο στρώμα της Κοινωνίας (κοινωνιολ. – λεξ. Μπαμπινιώτη).

Κώστας Βενετσάνος