Tα συμπεράσματα αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να εμφανιστούν «μετεωρολογικές βόμβες»

 

Παρουσιάστηκε, την περασμένη εβδομάδα, ενδιαφέρουσα μελέτη διαχείρισης του πλημμυρικού κινδύνου στην Περιφέρεια Αττικής, παρουσία των 66 αιρετών Δήμων της Περιφέρειας Αττικής.

lekkasΤη μελέτη συνέταξε ομάδα ερευνητών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, υπό την επιστημονική ευθύνη του καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στον Τομέα Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευθύμιου Λέκκα και συντάχθηκε για λογαριασμό της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ).

Η παρουσίασή της συμπίπτει με την συμπλήρωση ενός έτους από τις καταστροφικές πλημμύρες της Δυτικής Αττικής και σύμφωνα με δήλωση του Προέδρου της Π.Ε.Δ.Α, Δημάρχου Νίκαιας-Ρέντη Γιώργου Ιωακειμίδη, εξειδικευμένα, προκύπτοντα από το σύνολο της επιστημονικής εργασίας, συμπεράσματα θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν με πρωτοβουλία της ΠΕΔΑ Αττικής, στο Πανεπιστήμιο Αθήνας με κεντρικό εισηγητή τον Δρ. Ευθύμιο Λέκκα.

plhmmyron meleti

 

Διαβάζοντας από στοιχεία της μελέτης

Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία και τη μέχρι σήμερα εμπειρία, ο πλημμυρικός κίνδυνος αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια λόγω της αύξησης της ραγδαιότητας των βροχοπτώσεων και της προβλεπόμενης αλλαγής των χρήσεων γης με αποτέλεσμα να χρειάζονται άμεσες παρεμβάσεις σε κρίσιμες θέσεις του υδρογραφικού δικτύου, αλλά και μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη μείωση του.

...Η συστηματική καταγραφή πλημμυρών στον Ελληνικό χώρο έχει ξεκινήσει μόλις τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως από οργανισμούς που καταγράφουν τις επιπτώσεις των πλημμυρικών φαινομένων, με σκοπό τη χορήγηση αποζημιώσεων (ΥΑΣ, 2011). Πρόσφατα, οι Diakakis et al. (2012) έδειξαν, ότι οι πλημμύρες καταγράφουν μια σημαντική αύξηση στον Ελληνικό χώρο τόσο σε ότι αφορά τους απόλυτους αριθμούς των συμβάντων όσο και στην αύξηση των επιπτώσεων. Παράλληλα, καταγράφεται ένας σημαντικός αριθμός θυμάτων (Εικ. 1.1).

Συγκεκριμένα, από την έρευνα έχουν προκύψει συνολικά 562 συμβάντα στην περίοδο 1880‐2010 (συμπεριλαμβανομένου και 4 πλημμυρών το 1715, 1805, 1833 και 1879), τα οποία αριθμούν συνολικά 586 θύματα.

Όπως προκύπτει από τα προκαταρκτικά στοιχεία της έρευνας και την υφιστάμενη βιβλιογραφίαη περιοχή της Αττικής παρουσιάζει την υψηλότερη συχνότητα πλημμυρικών φαινομένων στην Ελλάδα. Με βάση τους καταλόγους πλημμυρικών συμβάντων των ΕΓΥ (2012) και Diakakis et al. (2012) τρία τμήματα της Αττικής:

  1. Το λεκανοπέδιο Αθηνών
  2. Το θριάσιο πεδίο (Δυτική Αττική) και
  3. Την Ανατολική Αττική

καταγράφουν από το 1880 μέχρι σήμερα περισσότερα απο 80 καταστροφικά πλημμυρικά συμβάντα και πολυάριθμα μικρότερα. Μάλιστα σύμφωνα με τα επιστημονικά ευρήματα (Diakakis 2014) μόνο στο λεκανοπέδιο Αθηνών καταγράφονται 54 καταστροφικές πλημμύρες στην περίοδο 1880 - 2014 (1 πλημμύρα ανά 2.5 χρόνια κατά μέσο όρο) σε διάφορα τμήματα της πόλης. Οι πλημμύρες αυτές έχουν προκαλέσει στο διάστημα αυτό τουλάχιστον 184 θανάτους και ανυπολόγιστες ζημιές σε κατοικίες, υποδομές και επιχειρήσεις.

Μόνο κατά τις πλημμύρες του 2013 και του 2014 καταγράφηκαν πάνω από 1600 κατοικίες και καταστήματα με ζημιές από τα πλημμυρικά φαινόμενα.

plhmmyron 2

 

«Μετεωρολογικές βόμβες»

Η παρουσίαση της μελέτης πλημμυρικού κινδύνου στους Δήμους της Αττικής, προκάλεσε τον προβληματισμό στους παριστάμενους Δημάρχους και τα υπηρεσιακά στελέχη των Δήμων, δεδομένου ότι τα συμπεράσματα που αναδείχθηκαν από τις επισημάνσεις των μελετητών, αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να εμφανιστούν εκ νέου ακραία καιρικά φαινόμενα – «μετεωρολογικές βόμβες» τις χαρακτήρισε ο καθηγητής Ευθ. Λέκκας- αντίστοιχων επιπτώσεων με αυτές της Μάνδρας.

«Το ενδεχόμενο αυτό δεν αφορά μόνο το λεκανοπέδιο Αττικής και τις περιβάλλουσες περιοχές του Υπάρχουν 160 περιοχές σε όλη τη χώρα που πιθανώς να πληγούν από ακραία καιρικά φαινόμενα, χωρίς να είμαστε σε θέση να δράσουμε προληπτικά, γιατί τα έργα που απαιτούνται είναι μεγάλα και οι προϋπολογισμοί τους εκτός των δυνατοτήτων της χώρας μας στην τρέχουσα συγκυρία», ανέφερε ο Ευθ. Λέκκας.

Αναφερόμενος δε στα αίτια εμφάνισης των ακραίων καιρικών φαινομένων ήταν κατηγορηματικός και σαφής λέγοντας: « Ζούμε σε εποχή που διαφέρει τελείως από τις προηγούμενες περιόδους όπου βλέπαμε τα πράγματα με άλλα δεδομένα, σχεδιάζαμε με άλλα δεδομένα και υλοποιούσαμε με κάποια άλλα δεδομένα. Αυτή η πραγματικότητα δεν υπάρχει σήμερα.

Η κατάσταση έχει διαφοροποιηθεί δραματικά όχι μόνο από πλευράς κλιματικής αλλαγής, έχει αλλάξει και από πλευράς ανθρωπογενών αποφάσεων αλλά και από άποψη φιλοσοφίας ως προς το πως αντιμετωπίζουμε σήμερα ένα τέτοιο κίνδυνο.

Η κλιματική αλλαγή η οποία επιδεινώθηκε από την σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας και την επέκταση της θερινής αντιπυρικής περιόδου, έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση των δασικών πυρκαγιών καθώς και των περιαστικών πυρκαγιών».

Οι δασικές πυρκαγιές που εκδηλώνονται σε περιαστικές ή και σε αστικές περιοχές όπως συνέβη πρόσφατα στο Μάτι Αττικής, συντελούν πλέον στην επιδείνωση των συνεπειών από τα πλημμυρικά φαινόμενα κατά 4 φορές περισσότερο και κατά 8 φορές πιο πολύ στα καταιγιστικά φαινόμενα!

plhmmyron pinakas1 

 

Αιτίες...

Ο Ευθ. Λέκκας επισημαίνει την αύξηση, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, των πλημμυρών στα όρια οικιστικών περιοχών. Κύρια αίτια της τάσης αυτής όπως ανέφεραν οι μελετητές είναι ο περιορισμός της κοίτης των ρεμάτων, ο φραγμός των κοιτών, η μείωση των δασικών εκτάσεων λόγων των πυρκαγιών και η μείωση της κατείσδυσης εντός του αστικού περιβάλλοντος.

Μεγάλο τμήμα του υδρογραφικού δικτύου της περιοχής έχει υποστεί σημαντικές αλλοιώσεις. Με εξαίρεση τον Κηφισό ποταμό, που στο μεγαλύτερο τμήμα του έχει υποστεί σημαντικές τεχνικές επεμβάσεις, είναι δυνατόν εντός του οικιστικού ιστού να διαχωριστούν 4 βασικές κατηγορίες ρεμάτων:

  • Κλειστά διευθετημένα ρέματα
  • •Μπαζωμένα ή υποδιαστασιολογημένα ρέματα
  • Ανοικτά μη διευθετημένα ρέματα
  • •Ανοικτά διευθετημένα ρέματα

Τα σημαντικότερα προβλήματα όμως παρουσιάζονται στα τελευταία τμήματα των ρεμάτων, δηλαδή στις εκβολές. Στα τμήματα αυτά δεν υπήρχε πάντοτε σαφής κοίτη, αλλά κατά την διάρκεια πλημμυρών τα ρέματα κατελάμβαναν δίκην δέλτα μια μεγάλη σχετικά έκταση.

Σήμερα, οι εκβολές προς τη θάλασσα όλων των χειμάρρων,   λόγω της έντονης δόμησης που αναπτύχθηκε μετά το 1950, έχουν εξαφανιστεί, με αποτέλεσμα τα πλημμυρικά νερά να μην έχουν διέξοδο και να προκαλούν τα γνωστά προβλήματα...

Από τη ανάλυση του ιστορικού και την εξέταση του οπτικού υλικού προκύπτει, ότι οι πλημμύρες προκαλούνται από υψηλής έντασης –μικρής διάρκειας καταιγίδες. Με βάση τις καταγραφές και το οπτικό υλικό που είναι διαθέσιμο προκύπτει, ότι οι πλημμύρες έχουν χαρακτηριστικά όπως:

α) Αιφνίδια άνοδος της στάθμης των υδάτων
β) Διαφορετικές ταχύτητες ροής υδάτων κατά θέσεις
γ) Υψηλή διαβρωτική ικανότητα
δ) Υψηλή περιεκτικότητα σε φερτά υλικά.
 

Οι φυσικοί κίνδυνοι αποτελούν μια αυξανόμενη απειλή για την κοινωνία και γι 'αυτό είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν μοντέλα και μεθοδολογίες για την καλύτερη κατανόηση και πρόβλεψη ακραίων καιρικών φαινομένων

Συνεκτιμώντας, λοιπόν, τα ανωτέρω σε συνδυασμό με το πλούσιο ιστορικό πλημμυρών της περιοχής έρευνας, προκύπτει επιτακτική ανάγκη για εκτίμηση του πλημμυρικού κινδύνου και ανάπτυξη δράσεων για τη μείωση του και το μετριασμό των επιπτώσεων.

Τί μέλει γενέσθαι
«σε πολλές περιπτώσεις
δεν μπορούμε
να κάνουμε απολύτως,
τίποτα»!!
 

Αναφερόμενος ο Ευθ. Λέκκας στο “τι μέλλει γενέσθαι” ως προς το λεκανοπέδιο Αττικής, τόνισε: «Πολύ φοβάμαι ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούμε να κάνουμε απολύτως, τίποτε. Τα έργα που πρέπει να γίνουν είναι πολύ μεγάλα και με αμφίβολη αποτελεσματικότητα – “θα τα κάνουμε με προοπτική 20ετίας και πόσο σίγουροι είμαστε, σήμερα, ότι τα καιρικά φαινόμενα θα έχουν τότε τα χαρακτηριστικά της διανυόμενης εποχής…;”, αναρωτήθηκε- και βέβαια η κατασκευή τους -είπε- θα προκαλούσε σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις…»

Στη συνέχεια εστίασε την αναφορά του στην ανάγκη ανάδειξης και ανάπτυξης παρεμβάσεων προληπτικού χαρακτήρα, τονίζοντας: «Εκείνο που πρέπει να δούμε και να κάνουμε είναι η ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, αποδεχόμενοι πλέον τους κινδύνους και την διακινδύνευση μέσα στην πρωτεύουσα.

Με την έγκαιρη προειδοποίηση ως αποτέλεσμα ενός καλά δομημένου επιχειρησιακού σχεδιασμού που οφείλουμε να κάνουμε, θα μπορούμε ως ένα βαθμό να διασφαλίσουμε τις ζωές των ανθρώπων….

Από κει και πέρα πρέπει να επανασχεδιαστούν όλα τα υπάρχοντα συστήματα σχεδίων κι αυτό δεν μπορεί να γίνει ανά Δήμο αλλά ταυτόχρονα για όλους τους Δήμους της Αττικής με κάποιες στη συνέχεια εξειδικευμένες παρεμβάσεις, όπου ο κίνδυνος είναι υψηλός.

Μόνο με τη λογική αυτή θα μπορέσουμε να μειώσουμε τις όποιες συνέπειες σε βάρος της ανθρώπινης ζωής…»

Με την ολοκλήρωση της παρουσίασης της μελέτης, ακολούθησε διάλογος μεταξύ των αιρετών και των μελετητών, Ευθύμιου Λέκκα και Μιχάλη Διακάκη.

 

 

Προτεινόμενο Video

Διαφήμιση

Επισκέπτες σε σύνδεση

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 214 guests και κανένα μέλος