Ειδήσεις

• Σκαραβαίος
• Επτά ψυχές
• Τσαρδάκης
• καπιταλισμός

προσιδιάζει προς το φιλελεύθερο μοντέλο σκέψης της οικονομίας της αγοράς

Βιβλιοπαρουσίαση

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σκαραβαίος

Οι εκδόσεις Σκαραβαίος και ο Σύλλογος “Ευρυάλη” Βούλας, παρουσίασαν την περασμένη Κυριακή 3 Δεκεμβρίου το βιβλίο του ομότιμου καθηγητή του Παν/μίου Πατρών Δημήτρη Τσαρδάκη με τίτλο: «Οι επτά ψυχές του καπιταλισμού».

Στην εκδήλωση μίλησαν ο ιδρυτής των εκδόσεων Σκαραβαίος Κώστας Βενετσάνος, ο ποιητής Δημήτρης Καρούσης και ο συγγραφέας Δημήτρης Τσαρδάκης.

Στο πιάνο έπαιξε η Χριστίνα Γκουντέλια.

Ο ποιητής, περιέγραψε το περιεχόμενο του βιβλίου από μία “ποιητική” σκοπιά, ιδιαίτερα αφού ο συγγραφέας έχει συμπεριλάβει στο βιβλίο το ποίημα με τίτλο: «στο παλιό παγκάκι».

O Kώστας Βενετσάνος μίλησε κυρίως για την έκδοση και για διαφωνίες που έχει ως προς το περιεχόμενο, χωρίς όμως να τις αναλύσει.

Ο συγγραφέας έδωσε μία ανάλυση του περιεχομένου του βιβλίου για να μπορέσει ο ακροατής να μπει στο νόημα.

Οι αρχικοί προβληματισμοί του βιβλίου ‘’Οι επτά ψυχές του καπιταλισμού’’, συνδέονται άμεσα   με τις   ανεξάντλητες συζητήσεις και αναλύσεις για την οικονομική κρίση και τα μνημόνια, καθώς επίσης και με τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν στη σημερινή κρίση, η οποία μεταφράζεται και σε ανθρωπιστική κρίση. Έτσι τέθηκε αρχικά το κεντρικό ερώτημα: ‘’Για ποιο λόγο, άραγε, ο καπιταλισμός, ως σύστημα διαχείρισης των ανθρώπινων υποθέσεων, παρά τις επανειλημμένες οικονομικές κρίσεις και επικρίσεις, εξακολουθεί να έχει σήμερα μία ηγεμονική, και, άρα, δεσπόζουσα επιρροή στην οικονομική συμπεριφορά των ανθρώπων;’’

Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα, στο οποίο επιχειρεί να απαντήσει το βιβλίο “Οι επτά ψυχές του καπιταλισμού”.

Ο συγγραφέας ανέφερε μεταξύ άλλων: Η βασική υπόθεση εργασίας, στην οποία βασίζεται το βιβλίο, διατυπώνεται ως εξής: «Ανθρώπινος κόσμος χωρίς συναισθήματα, συγκινήσεις, φαντασιώσεις, επιθυμίες και ανάγκες δεν υπάρχει, ούτε υπήρξε ποτέ στο παρελθόν. Επιπλέον, υπάρχει μία μακροχρόνια εξελικτική διαδικασία του ανθρώπινου είδους, η οποία ούτε προδιαγεγραμμένη είναι, αλλά ούτε και ευθύγραμμη.  

Με την έννοια αυτή, ο ντετερμινισμός (προκαθορισμός) στα ανθρώπινα πράγματα και ειδικότερα στην οικονομία δεν ισχύει. Η οικονομία είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο και πολύπλοκο πράγμα που, εκτός των άλλων, επηρεάζεται από ψυχολογικούς παράγοντες και δεν χωράει μέσα σε μία συνταγή μαγειρικής. Ο ανθρώπινος κόσμος -όπως τον γνωρίσαμε μέχρι σήμερα- μοιάζει περισσότερο με ένα “φράκταλ-μόρφωμα” και είναι ανοιχτός στο ανάπτυγμά του και στο πολιτισμικό του περιτύλιγμα. Δεν υπήρξε ποτέ και δεν υπάρχει και σήμερα ένας ενιαίος τρόπος, με τον οποίο οι άνθρωποι να ζυγίζουν και να αξιολογούν τις ανάγκες τους.

Ήδη, ο τίτλος του βιβλίου, παραπέμπει στην φιλοσοφική συζήτηση της δεκαετίας του 1960, η οποία εκφράστηκε με το δίπολο σχήμα ‘’Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα’’ (Καστοριάδης). Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στην Ευρώπη, στο πεδίο της πολιτικής οικονομίας και της φιλοσοφικής σκέψης, κυριάρχησαν δύο μεγάλα φιλοσοφικά ρεύματα ή αφηγήματα, εκείνο της σοσιαλιστικής παράδοσης του ορθόδοξου μαρξισμού και εκείνο του δημοκρατικού φιλελευθερισμού και της ελεύθερης οικονομίας της αγοράς.

(Σ.Σ. Επειδή ορισμένες λέξεις ακούγονται ωραία, αντίθετα από το φρικαλέο περιεχόμενο, που ενδεχομένως περικλείουν, να θυμίσουμε παρένθετα ότι αυτή η “ελευθερία της αγοράς” υποκρύπτει την ασύδοτη κυκλοφορία του κεφαλαίου, ενίοτε αγνώστου αισχροκερδούς κτήσεως).

Η δική μου ανάλυση του καπιταλιστικού φαινομένου, συνεχίζει ο συγγραφέας, προσιδιάζει προς το φιλελεύθερο μοντέλο σκέψης της οικονομίας της αγοράς και βασίζεται τόσο σε ανθρωπολογικά όσο και σε ψυχογενετικά δεδομένα. Σύμφωνα, λοιπόν, με ανθρωπολογικές και ψυχογενετικές μελέτες και ευρήματα, ο σημερινός Homo Sapiens, ως προς την γενετική του δομή και κατάσταση, δεν διαφέρει καθόλου από τον άνθρωπο κυνηγό-τροφοσυλλέκτη της προϊστορικής εποχής. Αυτό που διαφοροποιεί τον σύγχρονο ’’πολιτισμένο’’ άνθρωπο από τον κυνηγό-τροφοσυλλέκτη είναι το ίδιο το περιτύλιγμα, δηλαδή το πολιτισμικό αμπαλάζ.

Κατά τα άλλα, στο πεδίο της ηθικής ανάπτυξης του ανθρώπου, η βαρβαρότητα εξακολουθεί να χαρακτηρίζει τις ανθρώπινες κοινωνίες και αυτό το έδειξε περίτρανα ο προηγούμενος αιώνας.

[...]Όταν ο Schopenhauer περιέγραφε τον κόσμο ως βούληση και ως παράσταση, ήταν ήδη μέσα στον πυρήνα του ανθρώπινου προβλήματος.

Ο καπιταλισμός διαθέτει ή εφευρίσκει όλους εκείνους τους ψυχολογικούς μηχανισμούς, οι οποίοι τροποποιούν και διευρύνουν, συνεχώς, το σύστημα αναγκών του ανθρώπου, εγκαθιδρύοντας συγχρόνως έναν ιδιοκτησιακό-ναρκισσιστικό πολιτισμό, ο οποίος συγκροτεί το ίδιο το ‘’πεδίο εγκλεισμού’’ τού σύγχρονου ανθρώπου του Sapiens. Με την έννοια αυτή, ο καπιταλισμός, ως παραγωγική μηχανή υλικών και συμβολικών προϊόντων του πολιτισμού, έχει αυτονομηθεί από την συνείδηση του υποκειμένου, στο βαθμό που δημιουργεί, συνεχώς, νέες ανάγκες ή ψευδο-ανάγκες του πολιτισμού, με τη μορφή τεχνητών ελλείψεων. Η έλλειψη, με τη σειρά της, δημιουργεί την επιθυμία και η επιθυμία το ψυχολογικό αντικείμενο του πόθου. Τολμώ να πω ότι ο καπιταλισμός, προσφέροντας τα υλικά και ηδονικά αντικείμενα του πόθου στους καταναλωτές, αγοράζει την μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου. Φαύλος κύκλος δηλαδή.

Δεν υπάρχει έκφραση κοινωνικής ή ιδιωτικής ζωής, που να μην την έχει σφιχτο-αγκαλιάσει ο καπιταλισμός. Και οι άνθρωποι καταναλωτές χορεύουν, γύρω-γύρω όλοι, στους ρυθμούς της καπιταλιστικής εντροπίας. Η εμπορευματοποίηση του κόσμου είναι ήδη μία παγκόσμια πραγματικότητα και αυτό, με τα καλά και τα κακά του, είναι αποτέλεσμα της καπιταλιστικής ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων των δύο τελευταίων αιώνων. Γι΄ αυτό τον λόγο τις κοινωνίες αυτές τις ονομάζω ‘’κοινωνίες της συνενοχής’’. Με κάποια έννοια, όλοι μπαίνουμε στη λογική αυτού του λάγνου οικονομικού συστήματος, στο βαθμό που καταναλώνουμε αδιάκριτα για να το συντηρούμε. Συνεπώς, το καπιταλιστικό ‘’σωματίδιο’’ θα πρέπει να αναζητηθεί στην πρώτη περίφραξη γης και στην πρώτη πράξη της ιδιοποίησης προϊόντων του πολιτισμού (υλικών και συμβολικών).

Κανένας φυσικά δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα είναι ο κόσμος μετά από διακόσια ή τριακόσια χρόνια. Υπάρχουν σενάρια σύμφωνα με τα οποία, αν τελειώσουν τα ενεργειακά αποθέματα του πλανήτη Γη, μπορεί και να καταστραφεί. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την επιβίωση του πλανήτη και του ανθρώπινου είδους. Προς το παρόν ένα είναι βέβαιο, ότι ο σημερινός κόσμος του βιομηχανικού καπιταλισμού αλλάζει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες. Ήδη για το έτος 2024 προετοιμάζονται διαστημικά ταξίδια για τον πλανήτη ΄Αρη.

[...]Συμπερασματικά: Χρειαζόμαστε ψυχογενετικούς ‘’εκσκαφείς’’, προκειμένου να ψάξουμε περισσότερο στον βυθό του ανθρώπινου ψυχισμού και στις λαβυρινθώδης δομές του ανθρώπινου εγκεφάλου. Λέγεται συχνά, ότι κατά τον εγκέφαλο και ο ανθρώπινος κόσμος. Ίσως αυτή η ψυχογενετική ενδοσκόπηση-κατάδυση στο εσωτερικό του εαυτού μας, να μας αποκαλύψει τα μεγάλα μυστικά της ζωής σ΄ αυτόν εδώ τον πλανήτη Γη, ο οποίος μας φιλοξενεί αφειδώλευτα για εκατομμύρια χρόνια. Με άλλα λόγια, πρέπει να ξαναγράψουμε και να ξανα-ερμηνεύσουμε τον πολιτισμό μας και τις ανάγκες μας.

Μετα την ολοκλήρωση των ομιλιών αναπτύχθηκε ενδιαφέρον διάλογος από το ακροατήριο.

σ.σ. Στον παλιό μου φίλο Δημ. Τσαρδάκη, που θεωρεί, απ’ ότι κατάλαβα, ότι ο καπιταλισμός είναι καταγεγραμμένος στο DNA του ανθρώπου, πρωτού δημιουργηθεί... κεφάλαιο κι ότι το κεφαλαιοκρατικό σύστημα θα πεθάνει μαζί με το ανθρώπινο γένος δεν απάντησα και δεν θα απαντήσω γιατί θα ‘πρεπε να συγγράψω ένα νέο “Αντι-Ντίριγκ”: Αντι-Τσαρδάκη! Δεν είναι ούτε ο χώρος, ούτε ο χρόνος κατάλληλος. Απλά λέω, πως αποδείξαμε ότι εκδίδουμε και συγγραφείς με τους οποίους διαφωνούμε. Η έκφραση και η έκθεση είναι ελεύθερες. Eπιβάλλεται εξάλλου να διαβάζουμε τ’ αντίθετα.

Κώστας Βενετσάνος

Επτά ψυχές του καπιταλισμού, Σχήμα 14Χ21, 288 σελίδες, μαλακό εξώφυλλο, τιμή 15 €

Το βιβλίο θα το βρείτε στα βιβλιοπωλεία.

Κεντρική διάθεση “Σκαραβαίος” Παπάγου 6 Βούλα

Τηλ. 210 8959.004, 6937153052

press@ebdomi.com