Αναγώστου Βασίλης - Περιβαλλοντολόγος ΜSc

 

Με τον όρο πλημμυρική επικινδυνότητα περιγράφεται η πιθανότητα ανεξέλεγκτης κατάκλισης μιας περιοχής με νερό. Τα αίτια των πλημμυρικών φαινομένων στην Αττική οφείλονται κυρίως σε ανθρωπογενείς αιτίες, όπως ο κακός σχεδιασμός και ανάπτυξη αποστραγγιστικών έργων, οι συχνές δασικές πυρκαγιές, η έντονη αστικοποίηση, η διατάραξη του υδρογραφικού δικτύου με μπαζώματα των ρεμάτων κ.α. τα παραπάνω αίτια σε συνδυασμό με τα έντονα μετεωρολογικά φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα σε μια περιοχή μπορεί να δημιουργήσουν: πλημμυρικά φαινόμενα μεγάλης έντασης και έκτασης, απώλειες ζωών και υλικές καταστροφές.

Ένα μεγάλο πλημμυρικό συμβάν στατιστικά επαναλαμβάνεται κάθε 10 με 20 χρόνια. Δεν μπορεί όμως να προβλεφθεί τελικά πότε θα εξελιχθεί ένα τέτοιο φαινόμενο, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει τεράστιες Κοινωνικές, Περιβαλλοντικές και Οικονομικές επιπτώσεις, με την μεγαλύτερη επίπτωση να είναι η απώλεια ανθρώπινων ζωών. Όμως, ένα πλημμυρικό φαινόμενο δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται ως «Θεομηνία», ειδικά όταν τα ανθρωπογενή αίτια είναι τόσο εμφανή (χαρακτηριστικό παράδειγμα η πλημμύρα στην Μάνδρα Αττικής, Νοέμβριος 2017).

Σημασία αναφοράς για την περιοχή της Βούλας έχει το μεγάλο πλημμυρικό συμβάν το Νοέμβριο του 1993 που έπληξε τις περιοχές Γλυφάδας, Βούλας, Βάρης και Βουλιαγμένης, όπου μετά από μεγάλη νεροποντή διάρκειας 7 ωρών, πλημμύρισαν εκατοτάδες σπίτια και καταγράφηκαν ανυπολόγιστες ζημιές σε δρόμους και αυτοκίνητα.

Η περιοχή της Βούλας οριοθετείται υδρολογικά από την λεκάνη απορροής και το υδρογραφικό σύστημα που αναπτύσσεται στην υδρολογική λεκάνη απαρτίζεται από τρία βασικά ρέματα (εικ 1).

Η μορφολογία της περιοχής χαρακτηρίζεται από ήπιο ορεινό ανάγλυφο (ορεινό τμήμα Υμηττού), με εναλλαγή μεγάλης επιφάνειας επιπέδωσης όπου καλύπτεται ο αστικός ιστός της Βούλας. Ως προς τη φυτοκάλυψη κυριαρχεί κυρίως θαμνώδης βλάστηση, καθώς το σύστημα τώρα δείχνει ουσιαστικά σημεία ανάκαμψης μετά τη μεγάλη πυρκαγιά που έγινε στην περιοχή τη δεκαετία του 1970 και έκαψε το πευκοδάσος.

Οι έντονες παρεμβάσεις που έχουν γίνει στα ρέματα της περιοχής αυξάνουν πολύ τον πλημμυρικό κίνδυνο. Στο ρέμα 1, όπως παρατηρείται στις εικόνες 2, 3, 4 και 5, έχει γίνει διευθέτηση της κοίτης με έργα, με αποτέλεσμα να μικρύνει σημαντικά η διατομή του ρέματος, το μπετόν από τα έργα εμποδίζει επίσης την υπόγεια κατείσδυση του νερού. Χαμηλότερα το ρέμα κόβεται από δρόμο και μετά τον δρόμο παρατηρούνται πάλι μηχανικά έργα χωρίς κάποιο ιδιαίτερο νόημα για την πλημμυρική προστασία αφού ήδη το ρέμα έχει μπαζωθεί για να γίνει ο δρόμος και έχει κοπεί έτσι στα δύο, τα έργα φαίνονται πρόχειρα και δεν υπάρχει συντήρηση και καθαρισμός αυτών τον υποδομών.

Το ρέμα 2, έχει δεχτεί υψηλά φορτία από μπάζα στα ανάντη του (εικόνα 6) και διακόπτεται από το 3ο Δημοτικό σχολείο Βούλας, όπου έχει χτιστεί ακριβώς πάνω στην κοίτη του ρέματος!! (εικόνα 7). Aπό εκεί και πέρα τα ίχνη του ρέματος χάνονται, το ρέμα 3 έχει δεχτεί επίσης σημαντικό φορτίο από μπάζα (εικόνα 8) και χάνεται στον αστικό ιστό της Βούλας.

Έτσι λοιπόν γίνεται σαφές ότι ο συνδυασμός των παραγόντων: α) χαμηλή βλάστηση και άρα μικρή υπεδαφική κατύσδειση και μεγάλη επιφανειακή απορροή του νερού σε μια έντονη βροχώπτωση, β) η άναρχη και έντονη οικιστική ανάπτυξη στο ορεινό τμήμα της Βούλας καθώς και η μεγάλη οικιστική εξάπλωση στην επίπεδη επιφάνεια που είναι δομημένη η κάτω Βούλα και γ) η κακοποίηση που έχουν δεχτεί τα βασικά ρέματα της περιοχής, αυξάνουν συνεργιστικά την πιθανότητα ενός έντονου πλημμυρικού φαινομένου.

Βασικό ζητούμενο σήμερα είναι, η διάνοιξη των μπαζωμένων ρεμάτων και ο καθαρισμός τους από σκουπίδια και μπάζα. Η αποκατάσταση των ρεμάτων από άσκοπα μηχανικά έργα..., έτσι ώστε το νερό σε μια πιθανή έντονη βροχόπτωση να βρει πάλι τις φυσικές του διόδους. Η αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής όπου αυτό είναι δυνατό. Η ανάδειξη και προστασία των φυσιογραφικών χαρακτηριστικών του Υμηττού, ώστε να ανακάμψει τελικά το φυσικό κομμάτι του δήμου και να μετριαστεί η χειμμαρικότητα των υδάτων από την φυσική βλάστηση.

Μακροπρόθεσμα, το έντονα αστικοποιημένο περιβάλλον της Βούλας θα πρέπει να μετατραπεί σε μια πόλη με περισσότερους ελεύθερους και φυσικούς χώρους, για την ανάπτυξη του δήμου θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν το φυσικό σύστημα.

Τέλος θα πρέπει να αναπτυχθούν μακροπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες πολιτικές προσαρμογής στα έντονα μετεωρολογικά φαινόμενα, με επίκεντρο τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (κάτοικοι σε πιο τρωτά σημεία της πόλης, οικονομικά ασθενέστεροι κ.α) που πλήττονται συνήθως περισσότερο από τα πλημμυρικά φαινόμενα.

Περιβαλλοντολόγος ΜSc

(Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.)