Σε όλο τον κόσμο από τους αρχαίους χρόνους, το νέο έτος γινόταν καλοσωρισμένο με πολιτιστικές γιορταστικές και θρησκευτικές τελετουργικές διαδικασίες. Η ευχή, για μια ανανέωση του βίου, μια αναζωογόνηση της ταλαιπωρημένης καθημερινότητας, για ένα καθαρμό συγχώρησης...

 

Η ελπίδα για μια νέα σελίδα

Σε όλο τον κόσμο από τους αρχαίους χρόνους, το νέο έτος γινόταν καλοσωρισμένο με πολιτιστικές γιορταστικές και θρησκευτικές τελετουργικές διαδικασίες. Η ευχή, για μια ανανέωση του βίου, μια αναζωογόνηση της ταλαιπωρημένης καθημερινότητας, για ένα καθαρμό συγχώρησης από την ύβρη από τα λάθη του παρελθόντος και την αναζήτηση αποτροπής μιας επικείμενης συνεπεία αυτών νέμεσης, συμποσούνται στην απλή ευχή «καλή χρονιά και καλύτερος ο καινούργιος χρόνος».

Τι αλλάζει τελικά κάθε χρόνο; Ποιος καθορίζει το χρονικό όριο της αλλαγής; Ποιος καθορίζει την φορά της πορείας του απερχόμενου χρόνου; Και γιατί να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο ξημέρωμα με τον καινούργιο χρόνο; Και που στηρίζεται αυτή η προσδοκία μιας αλλαγής και η αναζήτηση της ελπίδας εκείνης, που η απόκτησή της μας κρατά όρθιους αγωνιστές ενός προκαθορισμένου κύκλου ζωής, αφού τίποτα δεν καθορίζει την στιγμή της χρονικής αλλαγής; Και μήπως αυτή η χρονική στιγμή, είναι η ίδια παγκόσμια; Η ίδια και ταυτόσημη σε πλάτη και μήκη, σε κράτη και έθνη, σε θρησκείες και λαούς που όλα αυτά τελικά στην απεραντοσύνη του υπάρχοντος σύμπαντος, στο παγκόσμιο χρόνο, τίποτα δεν είναι παρά ένα απλό μηδενικό;

Αφού το 2000 π.Χ. στην Μεσοποταμία, αυτή η χρονική στιγμή του νέου έτους, άρχιζε με την εαρινή ισημερία (Μάρτιος), στην Ασσυρία την Φθινοπωρινή ισημερία (Σεπτέμβριος), στους Αιγύπτιους την Φθινοπωρινή και στους Έλληνες με το χειμερινό ηλιοστάσιο (Δεκέμβριος). Στο Εβραϊκό θρησκευτικό ημερολόγιο, η πρώτη του μήνα Τισρί (6 Σεπτεμβρίου), καταγράφεται σαν πρωτοχρονιά. Και στους Χριστιανούς με Γρηγοριανό το 1582 η 1η Ιανουαρίου που υιοθετήθηκε από ολόκληρη τη δυτική Ευρώπη. Μέσα σ' αυτό το αλαλούμ ημερομηνιών, που δίνουν την ασάφεια και αστάθεια του χρονικού καθορισμού, πώς περιμένουμε την καινούργιο χρόνο και γιατί; Γιατί ελπίζουμε; Μα γιατί η ελπίδα καλύπτει τον υπερβατικό κόσμο, του από μηχανής Θεού, που περιμένουμε να αλλάξει ή να καλυτερεύσει το «Κισμέτ» που βιώσαμε. Η ελπίδα λοιπόν, κρυμμένη στον πάτο του πίθου της Πανδώρας περιμένει.

Να πως άρχισε η ιστορία. Στο βάθρο του αγάλματος της Αθηνάς, εκείνο το χρυσελεφάντινο της Ελλάδας μα και της Αθηνάς της Περγάμου, είναι απεικονισμένος ο μύθος του πίθου της Πανδώρας. Ο Δίας τη δημιούργησε μετά από πολύ σκέψη, μελέτη και σκόπιμα για να εκδικηθεί το ανθρώπινο γένος, που αποδέχθηκε το δώρο του Προμηθέα, εκείνου του αναρχικού αντάρτη, που χάρισε σε μας του ταλαίπωρους ανθρώπους, τη χαρά της φωτιάς, «του πυρός», παραβαίνοντας τις εντολές του νεφεληγερέτη Δία. Ο Δίας λοιπόν, στο μίσος του για να εκδικηθεί, φτιάχνει την όμορφη Πανδώρα, με ψεύδη θωπείας και δόλιο χαρακτήρα. «Ψεύδεά θ' αιμυλίους τε λόγους και επίκλοπον ήθος» (Ησίοδος έργα και ημέραι σελ.78 εκδόσεις Ζήτρος). Την έστειλε δώρο στον Επιμηθέα τον αδερφό του Προμηθέα μαζί με ένα πιθαράκι - κουτί το λέμε τώρα. Μέσα στο πιθάρι είχε κρύψει όλα τα κακά και τις συμφορές του κόσμου και τις κακουχίες για να γερνούν οι θνητοί. Έτσι και για να απαλλαγεί από τις ευθύνες και να κάνει και τον καλό Θεό, της είπε, «μην το ανοίξεις ποτέ». Ο Επιμηθέας είχε εντολή από τον αδερφό του Προμηθέα «ποτέ να μην πάρεις δώρο από τον ύπουλο Δία». Ο Επιμηθέας όμως θαμπώθηκε από την ομορφιά του μοντέλου και το δέχτηκε. Μαζί και το πιθάρι. Και η Πανδώρα, γυναίκα ούσα, σκέφτηκε «γιατί να μην το ανοίξω, γιατί να μου πει όχι;» Και το άνοιξε. Έντρομη τότε είδε όλες τις συμφορές του κόσμου να βγαίνουν έξω και γρήγορα κλείνει το καπάκι. Μαζί όμως με τις συμφορές από τον πονηρό Δία ήταν κρυμμένη κι η ελπίδα. Είναι αυτή που δεν πρόφτασε να βγει έξω. «Μούνη δ' αύτοθι Ελπίν εν  αρρήκτοισι δόμοισιν ένδον έμεινε πίθου υπό χείλεσιν, ουδέ θύραζε εξέπτει». (Ησίοδος έργα και ημέραι)

Έμεινε κλεισμένη, εκεί βαθιά στο κουτί της όμορφης Πανδώρας, για να στερηθεί ο άνθρωπος την προσδοκία μιας κάποιας καλυτέρευσης του βίου του κι ο κόσμος, το ανθρώπινο γένος, από τότε γεύεται όλες τις συμφορές και περιμένει να έρθει εκείνη η πρωτοχρονιά, εκείνος ο καινούργιος χρόνος που θα βγει η ελπίδα έξω, που το ξέρει καλά πως εκεί μέσα είναι κρυμμένη, για να του δώσου κουράγια για νέους αγώνες. Χρόνια πολλά λοιπόν κι ας περιμένουμε να δούμε τι θα μας φέρει ο καινούργιος χρόνος.

 

γιάννης κορναράκης του μάνθου

Βοηθήματα που χρησιμοποίησα

  • Ησίοδος, Έργα και Ημέραι, εκδόσεις Ζήτρος
  • Ιστορία Ελληνικού Έθνους, Παπαρηγόπουλου Έκδ. 1860
  • Ελληνική μυθολογία, σελ. 216 τ. 5 - Εκδοτική Αθηνών
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα

Προτεινόμενο Video

Διαφήμιση

Επισκέπτες σε σύνδεση

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 103 guests και κανένα μέλος