Ο Βιργίλιος ή Βεργίλιος θεωρείται από τους μεγάλους εκπροσώπους της Λατινικής Λογοτεχνίας.

Γεννήθηκε το 70 π.Χ. σ’ ένα χωριό στις Άνδεις  κοντά στη Μάντουα. Λέγεται ότι είχε αρχίσει να γράφει προ των εμφυλίων πολέμων.

Οι τελικές εμφύλιες αναμετρήσεις,  μεταξύ   Οκταβιανού και   Αντωνίου, είχαν σαν συνέπεια την αποστράτευση μεγάλων στρατιών και την ανάγκη αποκατάστασης των βετεράνων, οι  οποίοι για λόγους ασφαλείας  έπρεπε να διαβιούν  κοντά στη Ρώμη για να είναι ετοιμοπόλεμοι.

Στην προσπάθεια να αποκαταστήσει αυτούς τους παλαίμαχους, ο Οκταβιανός, δήμευσε ιδιωτικές κτηματικές περιουσίες  μαζί  και το μοναδικό κτήμα του Βιργιλίου, που βρισκόταν στην Κρεμόνα.

Στο έργο του “Εκλογές”, γράφει τον πόνο του και την περιπέτεια της κατάσχεσης και συνεχίζει στο έργο με “Βουκολικά”, δηλαδή ποιήματα λυρικά που κυριαρχούν φύση και  βοσκότοποι, -έργο εμπνευσμένο από τα “Ειδύλια” του Θεοκρίτου. Με τις  “Εκλογές” στερεώνεται  η φήμη του και προσελκύεται η  προσοχή και το ενδιαφέρον του Μαικήνα, ο οποίος τον παίρνει στον λογοτεχνικό του κύκλο. Ο Μαικήνας,  που  ήταν μια δεσπόζουσα φυσιογνωμία στα πράγματα της εποχής,   ήταν κοντά στον Οκταβιανό· ανεπίσημα δε, κρατούσε μια θέση σαν υπουργού προπαγάνδας και κάτι σαν κόλακα του αυτοκράτορα.  Από τη θέση αυτή προστάτευε όσους ήθελε και έδινε τη δική του γραμμή  στη λογοτεχνία.

Με προστάτη τον Μαικήνα, ο Βιργίλιος   βρέθηκε   και αυτός  κοντά στην εύνοια του Οκταβιανού και   δεν άργησε να γίνει ένας από τους πιο διακεκριμένους συγγραφείς  και μάλιστα αποζημιώνεται με ένα κτήμα στην Καμπανία.

Κατά προτροπή του Μαικήνα, γράφει τα “Γεωργικά”, ποιήματα, προπαγανδιστικά θα έλεγα, και στρατευμένα στην υπηρεσία της κυβέρνησης.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, γράφει το κορυφαίο του επικό ποίημα, την “Αινειάδα”. Πρώτα το σχεδιάζει και το αρχίζει σε πεζό,  προοδευτικά το μετατρέπει σε στίχους και ανάλογα κινείται με την έμπνευση  της στιγμής.

Στο εν λόγω “Έπος”  ο Αινείας, για 6 χρόνια περιπλανάται και ταλαιπωρείται  για  ένα περιπετειώδη γυρισμό στην Ιταλία  που ξεκινά από την Άλωση της Τροίας. Οι στίχοι είναι μισοτελειωμένοι στο στήσιμο· πολλές φορές δε και στα νοήματά τους, και  δείχνουν πως δεν πρόλαβε να τους διορθώσει. ΄Ισως αυτό είχε σκοπό  να το κάνει, μετά από ένα  προγραμματισμένο ταξίδι του στην  Ασία και Ελλάδα που κράτησε τρία  χρόνια. Όμως, όταν βρισκόταν στα Μέγαρα αρρώστησε βαριά και καθ΄οδόν στο Μπρίντεζι, επιστρέφοντας στην Ρώμη, πέθανε. Ετάφη στο Μπρίντεζι  όπου υπάρχει και σχετικό επιτύμβιο.

Μάλιστα λέγεται, ότι  προτού πεθάνει είχε ζητήσει ο ίδιος με διαθήκη του, να καούν τα έργα του,  γιατί δεν τα είχε βρει αξιόλογα.

Η παράκλησή του όμως δεν εισακούστηκε και  η “Αινειάδα”,  μετά τον θάνατό του, με την παρέμβαση του Οκταβιανού, ήρθε στο φως της δημοσιότητας.

Εκεί στην “Αινειάδα”, μας μιλά  για την Τρωϊκή γενιά των Αινειάδων, όπου  και  μιμείται τον Έλληνα Όμηρο. Στην Αινειάδα όμως έπρεπε να τονίζεται, πως ηγεμόνας εκλεκτός ήταν ο Αύγουστος, ο ταυτισμένος με το κλέος του Αινεία. Ο Αύγουστος  κάτω από τη σοφή καθοδήγηση του οποίου το ρωμαϊκό ιδεώδες γινόταν διαχρονικό.

Στην ασύνδετη γεωγραφικά πορεία της  επιστροφής του, ο Αινείας, φτάνει στην Καρχηδόνα. Συναντά εκεί  τη βασίλισσα Διδώ, η οποία  με την παρέμβαση της Αφροδίτης απαιτεί  έρωτα και γάμο. Ο Αινείας με την προτροπή του Δία,  αρνείται.  Θέλει να επιστρέψει στην πατρίδα.

Το κορίτσι η Διδώ, απογοητευμένη από αγάπη αυτοκτονεί.

Εδώ προβάλλεται η αγάπη του Αινεία  προς την πατρίδα, που είναι υπέρτερη πάσης άλλης αγάπης.

Στο 6ο  βιβλίο δεν λείπει και η επίσκεψη στον Κάτω Κόσμο. Ο Αινείας βρίσκει τη Στύγα, το ποτάμι που οδηγεί στον Άδη και εκεί βρίσκει τις ψυχές των επιφανών  Ρωμαίων  του παρελθόντος, που περιμένουν την μετενσάρκωση. Με δυό λόγια μια λαμπερή συμπληρωματική διασκευή της κατάβασης του Οδυσσέα στον Άδη από το Λ της Οδύσσειας.

Και σε άλλα σημεία, εμφανής είναι η έμπνευση που αντλείται από τον ΄Ομηρο. Από την Ιλιάδα,  όπως π.χ. στη  σκηνή  του  8ου   βιβλίου της Αινειάδας,  όπου    η  Αφροδίτη  καλοπιάνει τον άνδρα της τον Ήφαιστο, να φτιάξει στον Αινεία, μια καινούρια, θεϊκά πλουμισμένη πανοπλία.

Φανταχτερό αντίγραφο παράλληλης εικόνας βλέπομε στην Ιλιάδα του Ομήρου, που όταν χάθηκε η ασπίδα του Αχιλλέα, ο Ήφαιστος παρακαλείται από μια θεά να του την αντικαταστήσει με μια άλλη.

Εν συμπεράσματι η Αινειάδα μοιάζει εξωτερικά με μια “Οδύσσεια  Ταξιδευτή”  στην πρώτη της φάση, που ακολουθεί στη δεύτερη με την “Ιλιάδα  Κατάκτησης”.

Κεντρική ηρωϊδα η Ρώμη, ο Αινείας  ο αρχέτυπος Ρωμαίος, που από ηγέτης, μεταμορφώνεται σε αφοσιωμένο υπηρέτη  των μεγάλων πεπρωμένων της Αιώνιας Πόλης. Η θυσία της ατομικής προσωπικότητας για την αγάπη προς την πατρίδα,  που είναι και το “πιστεύω” του βίου του Οκταβιανού, ζωντανεύει.  Στη δεύτερη φάση, του ποιητικού έργου, μέσα στη λαίλαπα του πολέμου, στο Ίλιο, βρίσκεται η ευκαιρία, να προβληθούν, η συγγένεια και η καταγωγή των Ρωμαίων από το ΄Ιλιο, η  στρατηγική τεχνική, ο  ύστατος αγώνας και η προσήλωση στα παραδοσιακά έθιμα και τις αρχές της ρωμαϊκής φυλής. Στις λογοτεχνίες των περισσοτέρων ευρωπαϊκών λαών είναι εμφανής η επίδραση του Βιργιλίου. Κάποτε μάλιστα τον απεκάλεσαν και “Πατέρα της Δύσης”.

―――――――――

Βοηθήματα.

1) Εγκυκλ.Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα

2) H. J. Rose .’’Ιστορία της Λατινικής Λογοτεχνίας’’  εκδ. ΜΙΕΤ. 1978