Τετάρτη, 17 Απριλίου 2024 |
|
|
ΙΠΠΑΡΧΙΑ Η ΜΑΡΩΝΙΤΙΣ (350-280) Η ΠΡΩΤΗ ΚΥΝΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ - Η ΑΝΤΙΚΟΜΦΟΡΜΙΣΤΡΙΑ «Ἱππαρχίᾳ» «Οὐκ ἀπό τοῦ ἀδιαφορεῖν περί πάντα κυνικήν τήν φιλοσοφίαν ἡμῶν ἐκάλεσαν ἀλλ᾽ἀπό τοῦ σφοδρῶς ὑπομένειν τά ἄλλοις διά μαλακίαν ἤ δόξαν ἀνυπομόνητα, ὥστε διά τοῦτο καί οὐ διά τά πρῶτα κεκλήκασι κύνας ἡμᾶς. Μένε οὖν καί συγκύνιζε (οὐ γάρ ἔφυς χείρων ἡμῶν· οὐδέ γάρ αἱ κύνες τῶν κυνῶν) ἵνα σοι γένηται καί ἀπό τῆς φύσεως ἐλευθερωθῆναι, ὥστε ἀπό τοῦ νόμου ἤ διά κακίαν πάντες δουλεύουσιν». (Επιστολές Κράτητος, επιστολή, 29, 1, 1) «Προς την Ιππαρχίαν» (= ονόμασαν την φιλοσοφίαν μας “κυνική” όχι επειδή αδιαφορούμε για όλα τα πράγματα, αλλά επειδή υπομένουμε με καρτερικότητα τα αφόρητα / ανυπόφερτα από τους άλλους εξαιτίας της μαλθακότητάς τους και της πρόληψης / εικασίας τους, με συνέπεια γι’ αυτό το λόγο και όχι για τα πρώτα μάς έχουν ονομάσει “κύνας”. Μείνε σταθερή και να αισθάνεσαι το ίδιο “κυνική” (γιατί δεν είσαι κατώτερη / υποδεέστερη από μας· γιατί ούτε και οι θηλυκές σκύλες είναι κατώτερες των αρσενικών σκύλων) για να μπορέσεις να απελευθερωθείς και από τη φύση, γιατί όλοι αναγκάζονται να είναι δούλοι από το νόμο ή από αδυναμία / δειλία). Οι περισσότεροι γνωρίζουν την Φιλόσοφο Υπατία (370-415/6), τη “Γεωμετρική”, τη Νεοπλατωνική Αστρονόμο και Μαθηματικό, διευθύντρια της Νεοπλατωνικής Σχολής στην Αλεξάνδρεια, την κόρη του Μαθηματικού και Αστρονόμου Θέωνα του Αλεξανδρέως (335-405), την Πρόδρομο του Διαφωτισμού, που έπεσε θύμα του θρησκευτικού φανατισμού και της μισαλλοδοξίας των Παραβολάνων*, ομάδας νεαρών στρατολογημένων από τον Πατριάρχη Κύριλλο της Αλεξανδρείας. «ἀποδύσαντές τε τήν ἐσθῆτα, ὀστράκοις ἀνεῖλον καί μεληδόν διασπάσαντες, ἐπί τόν καλούμενον Κιναρῶνα τά μέλη συνάραντες πυρί κατηνάλωσαν». (Σωκράτης ο Σχολιαστικός*, 380-440 “Εκκλησιαστική Ιστορία”, βιβλίο 7ο, κεφ. 15, 19, και στην Ελληνική Πατρολογία (Patrologiae Graecae του J.P. Migne στον τόμο 67). [= αφού ξέσχισαν τα ρούχα της, την απογύμνωσαν, την έγδαραν ζωντανή με θαλασσινά όστρακα (πίννες) και αφού τη διαμέλισαν έσυραν τα μέλη της σε ολόκληρη την πόλη, τα κάψανε στην πυρά έξω από την Αλεξάνδρεια στη θέση Κιναρώνα]. Η Κινάρα = αγκινάρα, Κιναρώνας = ο αγκιναρόλοφος. Η ημερομηνία του τραγικού θανάτου της Υπατίας, είναι η 8η Μαρτίου, ημέρα που καθιερώθηκε διεθνώς ως “Παγκόσμια Ημέρα της γυναίκας. Τί σύμπτωση!!! Λίγοι όμως γνωρίζουν σήμερα την ΙΠΠΑΡΧΙΑ Εμείς χωρίς να υποτιμούμε την επιστημοσύνη και το έργο της Νεοπλατωνικής Υπατίας, που θεωρείται η Πρώτη γυναίκα φιλόσοφος της μεταχριστιανικής εποχής, θεωρούμε ως “Πρώτη Κυρία” της Φιλοσοφίας την Ιππαρχία και γι’ αυτό τοποθετούμε χρονολογικά τη Γυναικεία Φιλοσοφία κατά επτακόσια είκοσι χρόνια νωρίτερα (370 μ.Χ. + 350 π.Χ.). Την πρώτη κυνική γυναίκα φιλόσοφο (Ιππαρχία, 350-280) από τη Μαρώνεια της Θράκης αδελφή του Μητροκλή και σύζυγο του Κράτη του Θηβαίου, ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της κυνικής σχολής. Βιογραφικές πληροφορίες ελάχιστες, αντλούμε από το Διογένη Λαέρτιο, το έργο του “Βίοι Φιλοσόφων” καθώς στο 6ο βιβλίο αφιερώνει τρεις παραγράφους (96-98) για τη φιλόσοφο. Άλλες αναφορές για την Ιππαρχία βρίσκουμε στο λεξικό Σούδα, όπου της αποδίδονται κάποιες φιλοσοφικές πραγματείες και μερικές επιστολές προς τον Θεόδωρο τον Άθεο, τον Κυρηναϊκό φιλόσοφο καθώς και μερικές επιστολές του συζύγου της Κράτη προς αυτήν. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας με τις ρίζες της να ξεκινούν από τις διαμαρτυρίες των γυναικών στις αρχές του 20ού αιώνα σε Ευρώπη και ΗΠΑ, που ζητούσαν ίσα δικαιώματα, καλύτερες συνθήκες εργασίας και το δικαίωμα ψήφου, καθιερώθηκε το 1910 με πρόταση της Γερμανίδας Σοσιαλίστριας Κλάρας Ζέτκιν, εορτάστηκε για πρώτη φορά το 1911 και θεσμοθετήθηκε ως επίσημη εορτή το 1977 από τον ΟΗΕ. Θα πρέπει κάποτε να χυθεί ά-πλετο (άφθονο, αποκαλυπτικό) φως στο ά-πλυτο (βρώμικο, σκοτεινό) φως που έχουν ρίξει οι επιστημονολογούντες και σε διατεταγμένη / “διαταραγμένη” υπηρεσία τελούντες δυσφημίζοντας τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Η γυναίκα δεν βγήκε στην αγορά εργασίας μετά τη βιομηχανική επανάσταση, όπως εσφαλμένως διδάσκεται. Ήδη από την Ομηρική εποχή η γυναίκα εργαζόταν μέσα στο σπίτι στη μαζική παραγωγή υφαντών και κεντημάτων. Τα υπερώια (το ανώγειο / το πάνω πάτωμα) ήταν εργαστήρια βιοτεχνικής παραγωγής υφασμάτων (κλωστοϋφαντουργεία) όπου οι γυναίκες παρήγαγαν έργο. Η γυναίκα δεν ήταν αιχμάλωτη της κοινωνίας, η ίδια με τη θέση και τη στάση της αιχμαλώτιζε την κοινωνία. Σε αντίθεση με τους συμβατικούς θεσμούς και τις τεχνητές κοινωνικές συμβατικότητες το να κρύβεται κάποιος καθ’ οιονδήποτε τρόπο για τον “Κυνικό” αποτελεί όνειδος, επειδή καταδεικνύει φοβικότητα, υποκρισία και αρρωστημένη μυστικοπάθεια. Η Ιππαρχία ήταν τρελά ερωτευμένη με το ελεύθερο πνεύμα και τις φιλοσοφικές ιδέες του Κράτη, που ούτε ο τρόπος ζωής του την ένοιαζε, ούτε η ασχήμια, ούτε η καμπούρα του. Δέχτηκε να μοιραστεί τη ζωή της μαζί του. Φόρεσε ανδρικά ρούχα, όμοια με του Κράτη, ζούσαν όπου εύρισκαν ακόμη και μέσα σε πιθάρια, όπως ο Διογένης ο Κύων, και συνουσιαζόταν μαζί του ελεύθερα στο δρόμο, ως πρόδρομος της σεξουαλικής απελευθέρωσης και του γυμνισμού, ακολουθώντας ένα ιδιαίτερο πρωτοποριακό τρόπο ζωής ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα. Ο ίδιος ο Κράτης ονόμασε το γάμο τους “Κυνογάμια”, αφού δημοσίως συνουσιαζόταν μαζί της και τέλεσε τα “κυνογάμια” στην Ποικίλη Στοά. Η Ιππαρχία αποποιήθηκε την περιουσία της, αρνήθηκε τον αριστοκρατικό, πολυτελή βίο της και απέρριψε την κοινωνική της θέση. Η ρηξικέλευθος γυναίκα Ιππαρχία χάραξε νέους δρόμους αντιπαραδοσιακούς, γιατί απέρριψε τόσο την κοινωνική της θέση όσο και την ίδια την κυνική παράδοση, αφού ο γάμος δεν ταίριαζε ούτε στον Κυνικό ούτε στο Στωικό φιλόσοφο. Εγκυμοσύνη - Τοκετός - Ανατροφή τέκνων Γέννησε χωρίς πρόβλημα κατά τη διάρκεια του τοκετού. Ο τοκετός της ήταν εύκολος και ανώδυνος, γιατί συνέχιζε να αθλείται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της. Χρησιμοποιούσε το καύκαλο μιας χελώνας για κούνια του μωρού, κρύο νερό για το μπάνιο του και συνέχισε την προσκόλληση σε αυστηρή δίαιτα. Η αντιπαράθεσή της με τον Θεόδωρο τον Άθεο Ο Θεόδωρος είχε αμφισβητήσει την παρουσία της σε ένα Συμπόσιο από τα πολλά που συμμετείχε μαζί με τον Κράτη. Η απόρριψη των παραδοσιακών προσδοκιών για γυναίκες από την Ιππαρχία την καθιστούσε άκρως ριζοσπαστική, πρωτοποριακή, αντισυμβατική. Κατά τη διάρκεια του Συμποσίου η Ιππαρχία αποστόμωσε τον Θεόδωρο με τον παρακάτω συλλογισμό: «αν ο Θεόδωρος έκανε κάτι με το οποίο δεν θα αδικούσε κανέναν, και η Ιππαρχία κάνοντας το ίδιο, κανέναν δεν θα αδικούσε. Ο Θεόδωρος λοιπόν κτυπώντας τον εαυτό του, δεν αδικεί κανέναν. Άρα και η Ιππαρχία κτυπώντας τον Θεόδωρο, κανέναν δεν αδικεί. Ο Θεόδωρος αμήχανος και ανήμπορος να απαντήσει με το κατάλληλο επιχείρημα, αντέδρασε επιπόλαια και βίαια προσπαθώντας να της αφαιρέσει τον κυνικό μανδύα, εκείνη αντέδρασε χωρίς φόβο και ταραχή, όπως είναι φυσιολογικό σε μια γυναίκα, μένοντας σταθερή στην κυνική αρχή της αναίδειας και της αναισχυντίας. Η Ιππαρχία από το 326 που παντρεύτηκε τον Κράτη μέχρι το θάνατό του 288/285, είχε μια μακροχρόνια συναρπαστική κοινή ζωή. Η ίδια συνέχισε την ασυμβίβαστη ζωή της μέχρι που πέθανε. Μετά το θάνατό της - πέθανε σε βαθειά γεράματα και τάφηκε στη Βοιωτία - τιμήθηκε εξαιρετικά από την ίδια Αθηναϊκή κοινωνία που την είχε παρεξηγήσει και απορρίψει εν ζωή. Την Ιππαρχία ποσώς την ενδιέφερε, έζησε μια ζωή όπως η ίδια ήθελε - πράγμα πολύ δύσκολο στην εποχή μας - αποποιούμενη την αριστοκρατική της καταγωγή και τα πλούτη της οικογένειάς της. Σήμερα όλα τα δημοκρατικά καθεστώτα έχουν υιοθετήσει τα υπέρτατα ιδανικά της κοινωνικής ισότητας και αλληλεγγύης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αγάπης για την ανθρωπότητα που με τόσο πάθος υπερασπίστηκαν ο Κράτης και η Ιππαρχία. Ελάχιστος φόρος τιμής για την προσφορά της θα είναι να αποδοθεί το όνομά της σε μία οδό. Πέτρος Ιωαννίδης Καθηγητής Φιλόλογος του 2ου ΓΕΛ Βούλας ---------------- * Σωκράτης ο Σχολαστικός: ιστορικός της χριστιανικής εκκλησίας του 5ου αι., σύγχρονος του Σωζομενού και του Θεοδώρητου του Κύρου, συνεχιστής του έργου του Ευσεβίου, αναφέρεται στα γεγονότα από τον Μέγα Κωνσταντίνο μέχρι το 439 μ.Χ. * Παραβολάνοι = οι τολμητίες, οι επικίνδυνοι. Παράβολος = ο παράτολμος, ο επικίνδυνος. |
Προσεχή ΓεγονόταΠροτεινόμενο VideoΔιαφήμισηΕπισκέπτες σε σύνδεσηΑυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 378 guests και κανένα μέλος
|
ΝέαΗμερολόγιοVideos |
Άρθρα & ΣτήλεςΤέχνες & Αθλητισμός |
Δήμοι |
Προκηρύξεις & ΙσολογισμοίΆλλα |