Το νησί της Κρήτης μοιάζει με μια ραχοκοκαλιά: Λευκά Όρη, Κέδρος, Ψηλορείτης ή Ίδη, Δίκτη ή Λασηθιώτικα  και Ορνό. Δηλαδή πέντε τουλάχιστον  ορεινοί σπόνδυλοι με τις αποφύσεις τους, που δημιουργούν γεωγραφικούς χώρους απομόνωσης...

Κρήτης μυθολογία

Το νησί της Κρήτης μοιάζει με μια ραχοκοκαλιά: Λευκά Όρη, Κέδρος, Ψηλορείτης ή Ίδη, Δίκτη ή Λασηθιώτικα  και Ορνό. Δηλαδή πέντε τουλάχιστον  ορεινοί σπόνδυλοι με τις αποφύσεις τους, που δημιουργούν γεωγραφικούς χώρους απομόνωσης. Σήμερα  αυτό μπορεί να μη μας λέει τίποτα, μα στα παλιά τα χρόνια, τα χρόνια του Ομήρου, αυτή η γεωγραφική απομόνωση κοιλάδων, έδινε αφορμή σε μια διαφορετικότητα  ηθών και παραδόσεων, ποικιλία γλωσσικών διαλέκτων και συνηθειών. Το νησί, για τον Κρητικό δεν έμοιαζε σαν ένα συνεχόμενο γεωγραφικό χώρο, αλλά σαν ένα ενσωματωμένο συγκρότημα  στεριάς περιτριγυρισμένης από θάλασσα.

Γι’ αυτό οι Κρητικοί, στα αρχαία χρόνια, ίσως και να μην πίστευαν πως  ζούσαν σε νησί, αλλά σε ηπειρωτική ξηρά.  Και βέβαια, όταν το νησί έχει  260  χιλιόμετρα μήκος και πλάτος που  κυμαίνεται, από βόρια στα νότια, μεταξύ 12 και 60 χιλιομέτρων, και πάνω από 1000 χιλιόμετρα το μήκος των ακτών, μπορεί κανείς να δικαιολογήσει αυτή την άποψη. Ακόμη αν αναλογισθείς, ότι το να  φτάσεις από τα ανατολικά στα δυτικά με τα πόδια απαιτούσε επτά  μέρες, ενώ από τη θάλασσα να φτάσεις με ούριο άνεμο από το βορεινότερο στο νοτιότερο άκρο, δύο μέρες, αυτό ήταν αρκετό να φαντάζεσαι πως ζεις σε μια μεγάλη ηπειρωτική ξηρά.

Η Κρήτη ήταν πάντοτε ένας ελληνικός κόσμος με τη δική του  μυθολογική κουλτούρα,  που έφτασε  στις μέρες μας  με μια ξεχωριστή ζωντάνια.

«Ζωντανό πράμα μαθές  η Κρήτη· κουνιέται!»  έλεγε θυμόσοφα ο Καζαντζάκης δια στόματος καπετάν Μιχάλη.

«Σεισμός είναι, δεν είναι τίποτα. Μια μέρα, θα τη δείτε να δώσει μια και να κολλήσει στην Ελλάδα».

Έξω ο αγέρας είχε κιτρινίσει, το φως είχε θαμπώσει και μια παράξενη ανταριασμένη βουή  ακουγόταν κάτω από τα χώματα που στέριωναν τον καπετάν Μιχάλη, καθώς οι μιναρέδες  κουνιόνταν σαν κυπαρίσσια και οι τοίχοι ράγιζαν  από το ξέσπασμα του Εγκέλαδου. Μα ο Καπετάν Μιχάλης στεκόταν  ολόρθος γελαστός επαναλάμβανοντας τον προφητικό του λόγο:

 «Ζωντανό πράμα μαθές η Κρήτη»!

Περπατώντας στα βουνά της Κρήτης δεν νιώθεις μοναξιά. Νιώθεις να σε συντροφεύουν οι ιστορίες των παππούδων σου,  με ξωτικά και  αρχαίους μύθους.

Εδώ από το ιερό βουνό του Ψηλορείτη  για  πρώτη  φορά σμίξανε τα βλέμματα του ελληνικού  θεού Δία  και της Ευρώπης της κόρης του Αγήνορα από τη μακρυνή Ασία.

Ο Δίας, με τη μορφή του ταύρου την γοητεύει, την πλανεύει  και την φέρνει στη Γόρτυνα. Και από τον  καρπερό τούτο  θείο γάμο, έρχονται  τρία παιδιά. Ο Μίνωας ο καλός, ο Ραδάμανθυς  ο δίκαιος  και ο Σαρπηδόνας ο δυνατός.  Μα ο Μίνωας που ήταν αγαπητός στους θεούς και τους ανθρώπους κερδίζει το βασίλειο της Κρήτης. Τα άλλα αδέλφια δυσαρεστημένα, με το καλό και  με τη βία ξενητευτήκανε. Ο ένας στην Εύβοια και Βοιωτία και ο άλλος στη Μικρά Ασία. Ο Μίνωας, εκλεκτός του θεού, κάθε οκτώ χρόνια συνομιλεί μαζί του και παίρνει εντολές για νόμους σοφούς και δίκαιους. Θεμελιώνει πόλεις στο νησί – Κνωσό, Φαιστό,  Κυδωνία κ.α. - χτίζει παλάτια, φτιάχνει λιμάνια με στόλο  κυρίως εμπορικό γιγάντιο και  υποτάσσει ολόκληρο το Αιγαίο.

Κατασκευάζει και τον Τάλω. Ένα ορειχάλκινο, τρομερό ρομπότ  φύλακα των ακτών της Κρήτης.

Μα δεν του έλαχε  η μοίρα να γίνει ευτυχισμένος. Οι γυναίκες του, κόρες και σύζυγοι, τον απογοητεύουν.   Η μια του κόρη η Αριάδνη δίνεται ασύστολα στον ξενοφερμένο Θησέα.

 Η Φαίδρα στον  Ιππόλυτο, η Ακκακαλλίς στον Ερμή και στον Απόλλωνα. Η μια γυναίκα του, Βριτομάρτις,  τον εγκαταλείπει. Η άλλη, η Πασιφάη,  κλέβεται  με ένα θαλάσσιο  ταύρο και γεννά ένα τέρας, τον Μινώταυρο.  Γι’ αυτό και  όλες τις εξορίζει.  Οι ερωμένες του  όλες πεθαίνουν στην αγκαλιά του και η Πρόκρις και η Σκύλλα του κλέβουν τα δικά του  όπλα  και  το σκύλο. Η τελευταία σκοτώνει και το παιδί τους.  Μα η μοίρα δεν σταματά να τον καταδιώκει. Ο ένας του γιός,  ο  Γλαύκος, μικρός  πνίγεται σε ένα πιθάρι μέλι, ο Ανδρόνικος δολοφονείται στην ηπειρωτική  Ελλάδα  μετά τη νίκη του σε αθλητικούς αγώνες, και ο Κατρέας θα σκοτωθεί απο το ίδιο του τον γιό.

Ο Μίνωας  δεν μπορεί να ησυχάσει· ξέρει καλά πως εκείνος που έσπρωξε την Πασιφάη  να τον απατήσει είναι ο Δαίδαλος.  Από εδώ και πέρα όταν αποφασίζει  να τον  εκδικηθεί, τα γεγονότα τρέχουν ανεξέλεγκτα. Συλλαμβάνει και φυλακίζει τον Δαίδαλο και το γιό του  μέσα στον  Λαβύρινθο, στου Δαίδαλου το  δημιούργημα στη Γόρτυνα. Ο Δαίδαλος  με βοηθό το γιό του Ίκαρο, φτιάχνει φτερά  και δραπετεύει στην Κύμη  και καταλήγει  στη Σικελία. Ο Μίνωας παίρνει το κατόπι του. Πονηρός διαλαλεί αμοιβή: «σε όποιον  μπορέσει να περάσει  μια κλωστή μέσα από τις εσωτερικές στροφικές σήραγγες  (σπείρες) του κελύφους του σαλιγκαριού».

Τώρα ο Δαίδαλος είναι κρυμμένος  στο παλάτι του  Κώκαλου στον Ακράγαντα της Σικελίας, όπου και φιλοξενείται. Ο Κώκαλος ξέρει πως αυτό το πρόβλημα μόνο ο Δαίδαλος μπορεί να το λύσει· και του το  αναθέτει.

Ο Δαίδαλος,  δένει την κλωστή στο σώμα ενός μυρμηγκιού και το πρόβλημα λύνεται. Η κλωστή περνιέται στον εσωτερικό στροφικό λαβύρινθο του κελύφους σαλιγκαριού.

Αυτό ήθελε ο Μίνωας. Ήξερε πως μόνο ο Δαίδαλος θα το κατόρθωνε. Και ο Δαίδαλος προδίδεται. Ο Μίνωας απαιτεί από τον Κώκαλο να του παραδοθεί ο Δαίδαλος. Μα οι φεμινίστριες γυναίκες του Κώκαλου παίρνουν  θέση στο παιχνίδι και  παρασύρουν τον Μίνωα στο λουτρό και τον πνίγουν μέσα στα καζάνια με καφτερό νερό - προφανώς σε χώρους κάτι σαν τη σημερινή σάουνα -  που είχε ετοιμάσει ο Δαίδαλος. Στρατιώτες τώρα παίρνουν το σώμα του  και το θάβουν στο ναό της θεάς του έρωτα, στην Ηρακλεία  Μινώα της Νότιας Σικελίας.

Ο Μινωας όμως δεν είναι νεκρός,  ούτε στη  φαντασία μας  ούτε στις καρδιές μας. Τον  βρίσκουμε αναστημένο και Κριτή  στο βασίλειο των Νεκρών.

«Ε΄ μα τον θεό και τον Μιχαήλ Αρχάγγελο, αυτά όλα, είναι ψώματα», θα έλεγε ο Γερακιανός παππούς μου.

«Γιαείντα    μωρέ παππού ψώματα… ούτε εσύ ήσουν εκειά μήτε εγώ. Δεν το κατέχεις;  Ετσα΄ναι, μπάρεμ  τα στορήματα    τση  Κρήτης»

––––––––––––––

Βοηθήματα

1) Ν. Καζαντζάκη. ‘’Καπετάν Μιχάλης.  Εκδ. Μαυρίδης 1953

2) Πωλ Φώρ:  Η Καθημερινή ζωή στην Κρήτη  στην Μινωική εποχή. Ωκεανίς1976

3) Ι.Α. Παπαποστόλου. Κρήτη. Εκδ. Κλειώ 1981

4) Θ.Δετοράκη ‘’Ιστορία της Κρήτης,1990.