Στο προηγούμενο άρθρο είχαμε σταματήσει με την Ουκρανία να κινδυνεύει να γίνει βορρά στις επεκτατικές ορέξεις των συνοριακών γειτόνων της, των Πολωνών και Λιθουανών.  

Οι Ουκρανοί αντιλαμβάνονται τη δεινή θέση που έχουν περιέλθει και αντιδρούν δυναμικά αγωνιζόμενοι για την ελευθερία τους. Στρέφονται διπλωματικά , προσεγγίζουν και παίρνουν γνώση από την Ευρωπαϊκή Δύση. Στις πόλεις Κίεβο και Λέμπεργκ, ανοίγονται σχολεία τα οποία οργανώνονται κατά το πρότυπο των Ιησουϊτών, διδάσκεται η λατινική, ιδρύονται   τυπογραφεία, πλέον η γνώση έρχεται ως κοινό αγαθό, και ο λαός φωτίζεται και ξυπνά πνευματικά.

Το Κίεβο ξαναζεί τις παλιές του δόξες, γίνεται κέντρο πολιτισμού. Και ξεπερνά σε πνευματικό επίπεδο τη Μόσχα.

Η Μόσχα αυτή την περίοδο, βιώνει και αμφιταλαντεύεται σε ένα   καινούργιο μεταμορφωμένο κόσμο. Σε ένα κόσμο σύμμικτο, που φέρνει ρίζες πολεμικές, κατάλοιπες από την Ταταρική κατοχή της ‘’Χρυσής Ορδής’’ και επιρροές δουλικές από τη συναναστροφή του με το Βυζάντιο.

Ο Τσάρος είναι πια ο αφέντης όλων και πασών. Το πατριαρχείο, οι φεουδάρχες και ο λαός, παθητικά έχουν υποταχθεί στην απόλυτη εξουσία του.

Οι βογιάροι, οι άλλοτε σύμβουλοι αρχόντων και ηγεμόνων, σκύβουν μαζί του και προσκυνούν το σκήπτρο του αφέντη.

Οι Μοσχοβίτες βρίσκονται τώρα αποκομμένοι από τον γύρω κόσμο και αποκλεισμένοι από κάθε ελεύθερη πληροφόρηση, βιώνουν τη δογματική μοναξιά τους,   γίνονται μισαλλόδοξοι, συμπεριφέρονται δε φθονερά και απαξιωτικά προς τον κάθε ξένο. Δικαιολογημένα αφού θεωρούν τον εαυτό τους σαν τον εκλεκτό λαό του θεού και τον μοναδικό κληρονομικό συνεχιστή   του Βυζαντινού μεγαλείου.

Από την άλλη μεριά ο. κλήρος, ο οποίος προσβλέπει στο μερίδιο της εξουσίας, δεν μένει άπραγος. Επιστρατεύεται δυναμικά και με φανατισμό καταδιώκει το κάθε απομεινάρι της όποιας παλιότερης θρησκείας.

Με τσαρικά διατάγματα καταστρέφει τα γλυπτά αγάλματα τέχνης σαν έργα του διαβόλου, κατάσχει και κατακαίει τα βιβλία της γνώσης και του πνεύματος, καταστρέφει τα μουσικά όργανα σαν ύποπτα κατάλοιπα Διονυσιακής λατρείας. Η ζωγραφική μπαίνει σε κανόνες αυστηρής επιτήρησης και λογοκρισίας. Τα πρόσωπα των αγίων καθορίζονται να είναι σκυθρωπά με χαμένο το χαμόγελο, αυστηρά στην όψη με χείλη σφιγμένα να δείχνουν   ποινικά το επιτίμιο κατά του δυστυχούς θνητού.

Για να γίνονται μάλιστα πιο βλοσυροί οι Άγιοι, αφήνουν μέσα από τις μακριές γενειάδες που πάντοτε τρέφουν, να διαφαίνεται το φόβητρο του θανάτου και τα γέρικα χέρια τους να προβάλλουν αποστεωμένα, άχαρα, δειλά και άπραγα, κάτω από τις τριπλές δίπλες των χιτώνων τους.

Και όλα αυτά όλα ,πανομοιότυπα βαλμένα με πινέλο σε μουντό χρώμα, χωρίς   ίχνος κίνησης, χωρίς βάθος προοπτικής.

Όλα σε μια καθώς πρέπει αυστηρότητα, που έντεχνα αποσκοπούσε στην άμεση καταδίκη της κάθε επίγειας ηδονής και προ παντός σαρκικής, αλλά και προσέβλεπε στο σωτηριολογικό όραμα μιας εντός και παρά τον Θεόν, μέλλουσας απόλαυσης.

Πόσο όμως θα μπορούσε σε αυτό το βαθμό, να κρατήσει μια τέτοια κατάσταση σε ένα λαό που ήταν μαθημένος παραδοσιακά να γλεντά τη μιζέρια του με το τραγούδι και το δυνατό ποτό;

Σε ένα λαό, που λαχταρούσε τη στερημένη ατομική του ελευθερία, στον ελεύθερο τόπο του, με τις αχανείς άγονες στέπες, τις απέραντες πεδιάδες, και τους μεγάλους ποταμούς: Σε ένα λαό που ζήλευε τη γνώση των γύρω του λαών και λαχταρούσε να την κάνει και δική του:

Έτσι λοιπόν αναπόφευκτα και χρόνο με το χρόνο, η τυραννική, πολιτικά και θρησκευτικά δογματική Μόσχα, άρχισε να δείχνει τις αναπόφευκτες πια ρωγμές της, όταν μετακαλούσε λογίους από το Κίεβο, να οργανώσουν διδακτήρια και να φέρουν γνώση και πολιτισμό.

Ξένοι επιστήμονες αρχιτέκτονες χτίζουν το Κρεμλίνο, αλλά και πάμπολλα μοναστήρια και παλάτια πολυτελή.

Η γλώσσα στο λαό άρχισε να μιλιέται με   το δικό τρόπο ελεύθερα και να παίρνει το δικό της ξέχωρο σχήμα και μέτρο, σε φωνητική καθομιλούμενη λαλιά.

Η μέχρι τώρα επικρατούσα σλαυωνική γλώσσα συρρικνώνεται και περιορίζεται στους στενούς χώρους τους της εκκλησίας και προοδευτικά αποσύρεται από τον λαϊκό   πολλλοί κόσμο .

Η μετάλλαξη η πολιτιστική στη Μόσχα ,που είχε ήδη αρχίσει με τον   Ιβαν Γ’ ( 1462 -1505) εξελίχτηκε στα χρόνια του Ιβάν του Τρομερού (1533-1584). όταν με καινούργιους εμπορικούς δρόμους προς κεντρική Ασία και Περσία και από τη Λευκή θάλασσα του Αρκτικού ωκεανού προς Ευρώπη, η οικονομία και το εμπόριο άρχισαν να ανθίζουν και να κλονίζουν την τάξη της φεουδαρχίας. Οι άλλοτε παλιοί άρχοντες, ρημαγμένοι οικονομικά, ξεσπούν με σκληρότερα μέτρα στην απομύζηση του μουζίκου χωρικού και οι δουλοπάροικοι,   άθλιοι πλέον αγανακτούν.   Μερικοί εγκαταλείπουν και φεύγουν προς ελεύθερες περιοχές έξω από την εξουσία της Μόσχας, μακριά από τις προσταγές του Τσάρου, και έξω από τα σύνορα του Μοσχοβίτικου κράτους.

Ετσι στην Ουκρανία, στο Δόν, στα Ουράλια βλέπομε να ιδρύονται εποικισμοί από με ελεύθερους χωρικούς, τους Κοζάκους.

Με το Μοσχοβίτικο κράτος να ζεί κάτω από αυτή την συνεχή εσωτερική κοινωνική διαμάχη και αντιπαλότητα φτάνομε στα 1613.

Ο μητροπολίτης Φιλάρετος έχει ένα γιο τον ευγενή Θεόδωρο Ρωμανώφ. Ο Ρωμανώφ έχει κοντά του την εύνοια της τάξης των κατώτερων ευγενών και των αστών, που τώρα βρίσκονται σε συμμαχική σύμπραξη μεταξύ τους και αυτοί τον ανεβάζουν στο θρόνο.

Οι ανώτερης τάξης ευγενείς εκ των πραγμάτων απομονώνονται, φτωχαίνουν και διαμαρτύρονται, καθώς βλέπουν την ευημερία των εύπορων αστών. Πλησιάζουν τον Τσάρο, του κλαίγονται, τον επηρεάζουν και τον πείθουν να τους δώσει σε αντάλλαγμα του ξεπεσμού τους, την ιδιοκτησία ολόκληρων χωριών μαζί και την απόλυτη και ανεξέλεγκτη δικαιοδοσία επί των σωμάτων και των ψυχών των χωρικών που ζούν μέσα σε αυτά!!! Τώρα ο κάθε ξεπεσμένος αριστοκράτης μετράει την περιουσία του όχι με τα πόσα ρούβλια έχει, αλλά με το πόσες ψυχές και από πόσα χωριά εκμεταλλεύεται, την κατά τα άλλα χριστιανική απομύζηση, η φαμίλια του. Οι χωρικοί μουζίκοι υποφέρουν, επαναστατούν και τελικά πάντοτε κατασφάζονται από το ισχυρό και “δίκαιο” κράτος της εξουσίας.

Οι κοινωνικοί, οικονομικοί και πνευματικοί αγώνες συνεχίζονται μέχρι το   1700 οπότε και δρομολογούνται   σε καινούργια εξέλιξη.

Αλλά η συνέχεια στο επόμενο

γιάννης κορναράκης του μάνθου

Προτεινόμενο Video

Διαφήμιση

Επισκέπτες σε σύνδεση

Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 121 guests και κανένα μέλος